Çölyak Hastalığı Nedir?
Çölyak hastalığının sebep olduğu hastalıklar hakkında bilgiyi sizler ile paylaşmadan önce bu hastalığın sizlere bu hastalığın tanımını yapmak gerekir. Çölyak hastalığı glütene duyarlılığın bulunduğu sindirim sistemini etkileyen bir rahatsızlıktır. Toplumda görülme sıklığının %1 ila 2 arasında olduğu düşünülen çölyak hastalığı olan kişilerin birçoğunun henüz teşhis bile edilmediği düşünülmektedir. Bunun nedeni hastalığının semptomlarının birçok sindirim sistemi rahatsızlığını andırması ve kişilerin semptomları başladıktan ancak yıllar sonra doğru bir teşhis alabilmeleridir.
Çölyak hastalığı olan kişilerin vücudu glütene karşı tepki verir. Birçok tahılda bulunan bir protein olan glüten içeren bir gıda aldığında kişinin bağışıklık sistemi glütene karşı antikorlar üretir. Bu antikorlar kişinin ince bağırsağında enflamasyona neden olur ve bağırsağı kaplayan ve sindirimi kolaylaştıran kılcıklar ulan villus tabakasına zarar verir.
Çölyak Hastalığının Neden Olduğu Hastalıklar Nelerdir?
Çölyak hastalığının neden olduğu hastalıklar üç kategoride incelenebilir. Bunlardan bir tanesi çölyak hastalığının neden olduğu besin emilim sorunlarından kaynaklı vitamin eksiklikleri gibi komplikasyonlardır. İkincisi ise çölyak hastalığı ile ilişkili diğer otoiümmün hastalıklardır. Sonuncusu ise çölyak hastalığı ile ilişkili kanserlerdir. Biz bu makalemizde detaylı olarak çölyak ile ilişkili otoimmün hastalıklardan bahsedeceğiz.
Çölyak Hastalığı Ve Diğer Otoiümmün Hastalıklar
2013 yılında yapılan bir araştırmada Çölyak hastalığı ile ilişkili bulunan otoiümmün hastalıkların bir listesi verilmiştir. Çölyak hastalığı ile bu otoimmün hastalıklar arasındaki ortaklığın, genetik duyarlılık, benzer çevresel faktörler ve çölyak hastalığında bağırsakların zarar görmesi ve geçirgenliğinin artması nedeniyle bağırsak bariyerinin ortadan kalkması olduğu görülmüştür.
Çölyak hastalığı ile ilişkili otoiümmün hastalıkları yakından inceleyelim:
Otoimmün Karaciğer Hastalığı
Çölyak hastalığına bağlı hastalıklar listesinde yer alan bu durum, önemli bir kesim tarafından araştırılmaktadır. Çölyak hastalığında karaciğerde gerçekleşen değişiklikler ilk olarak Hagander ve arkadaşları tarafından tespit edilmiştir. Vakaların % 20’sinden fazlasında anormal karaciğer enzimleri görülmüştür.
Bazı hastalarda glüten diyetten çıkarıldığında karaciğer değerleri düzelmiştir fakat bazı hastalarda ciddi karaciğer hastalığı bulunur ve glüten içermeyen diyet bu hastaların iyileşmesini sağlamaz. Ayrıca, çölyak hastalarının incelendiği birçok çalışma, çölyak ile beraber otoimmün karaciğer hastalıkları, primer biliyer siroz, otoimmün hepatit ve primer sklerozan kolanjit tespit edilmiştir.
Ayrıca alkolden kaynaklanmayan karaciğer yağlanması, Wilson hastalığı ve Budd Chiari Sendromunun Çölyak hastalarında daha yaygın olabildiği görülmüştür. Çölyak hastalığının neden olduğu hastalıklar listesinde otoimmün endokrin bozuklukları da önemlidir.
Otoimmün Endokrin Bozuklukları
Çölyak hastalığı, Tip 1 diyabet, Tiroid hastalıkları ve Addison hastalığı ile ilişkili bulunmuştur. Tip 1 Diyabet hastalarının yaklaşık olarak %5’inde Çölyak hastalığı da vardır. Bu riskin Tip 1 diyabet teşhisini çocukluğunda almış olan hastalarda arttığı görülmektedir .
Bir diğer otoimmün endokrin bozukluk olan otoimmün tiroid hastalığı (Graves hastalığı ve Hashimoto tiroiditi) olan hastalarının yaklaşık olarak %3’ünde ise çölyak hastalığı görülmektedir. Tüm bu değerler, nüfusun genelinde çölyak hastalığı görülme yüzdesinden büyüktür (normal nüfusun %1’i).
Addison hastalığı olan hastalarında da Çölyak hastalığı gelişme ihtimali daha yüksektir. Addison hastalığının incelendiği birçok çalışmada, Çölyak hastalığı gelişme riski % 5 ila % 12 arasında bulunmuştur. Nüfusun geri kalanında Çölyak görülme riskinin % 1 olduğu göz önüne alındığında bu oranlar azımsanmayacak kadar yüksektir.
Diğer Otoimmün Bozukluklar
Bu hastalıklar haricinde dermatitis herpetiformis neredeyse tüm çölyak hastalarında görülür ve hastalığın sindirim sisteminin dışında ortaya çıkan karakteristik bir özelliği olarak görülür. Dermatitis herpetiformis hastalığında cilt üzerinde kaşıntılı ve bazen içi sıvı dolu döküntüler oluşur .
Ayrıca çölyak hastalarında periferik nöropati gibi otoimmün nörolojik bozukluklar, Sjögren sendromu, Juvenil İdiyopatik Artrit (çocukluk romatizması) ve Lupus gibi romatolojik hastalıkların görülme ihtimali de artmıştır. Çölyak hastalığının neden olduğu hastalıklar nelerdir? Sizler için ele aldık.