Latince adı Silybum marianum olan deve dikeni, Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika’ya özgü bir bitkidir ancak Kuzey ve Güney Amerika ile Avustralya’da da ekilmektedir. Deve dikeni 5 ila 10 metre kadar büyür ve geniş, dikenli yaprakları vardır. Yapraklarında beyaz lekeler bulunur.
Deve dikeninin çiçekleri kırmızımtırak mor renktedir ve dikenleri keskindir. Deve dikeninin içeriğindeki aktif madde silimarindir ve sağlığa yönelik birçok deve dikeni faydası bu madde ile ilgilidir.
Deve dikeninin meyveleri ve tohumları 2.000 yıldan fazla bir süredir karaciğer ve safra bozukluklarının tedavisi için kullanılmaktadır. Yani bu bitki karaciğer üzerindeki faydalı etkileri ile ön plandadır. Deve dikeni faydaları öncesinde kullanımı hakkında kısa bir bilgilendirme yapalım.
Deve Dikeni Nasıl Kullanılır?
Deve dikeni kullanımı, sağlık uygulamaları amacıyla ağız yoluyla alınabileceği gibi cilt üzerine lokal olarak da uygulanabilir.
Deve dikeninin yaprakları ve çiçekleri salatalara konulabilir. Tohumları kavrularak kahve yerine kullanılabilir. Ancak bu kullanımları pek bilinmemektedir ve bu bitkiden genellikle şifalı özellikleri için faydalanılır.
Deve dikeninin şifalı etkilerinden yararlanmak istiyorsanız bir fitoterapi uzmanına başvurabilirsiniz. Doktor kontrolünde olmadan veya işin uzmanı bir kişi tarafından tavsiye edilmeden deve dikeni kullanma talimatları vermek mümkün değildir.
Ancak deve dikeni takviyelerinin üzerindeki kullanma talimatlarına göre de bu takviyeleri belirtilen ölçülerde alabilirsiniz.
Deve Dikeni Faydaları
Karaciğer sağlığı
Deve dikeni karaciğere faydaları ile öne çıkar. Hepatit, siroz, safrakesesi rahatsızlığı, nefropati, dalak rahatsızlıkları üzerinde olumlu etkileri olabilir.
Bilimsel araştırmalara göre, deve dikeninin içerisinde bulunan silimarin maddesi karaciğer hücrelerini kimyasal maddelerden korur.
Bununla beraber deve dikeninin karaciğer üzerindeki etkilerini araştıran çalışmalardan elde edilen sonuçlar birbiriyle tutarsızdır. American Journal of Gastroenterology dergisinde yayınlanan ve deve dikeni ve karaciğer sağlığı arasındaki ilişkiyi inceleyen birçok çalışmanın incelendiği bir araştırmada deve dikeninin karaciğer fonksiyonlarında ciddi anlamda bir iyileşme sağlamadığı gibi Hepatit enfeksiyonlarından ölüm riskini de azaltmadığı belirtilmiştir.
Kanser
Deve dikeninin içerisinde bulunan silimarin maddesinin prostat, meme, yumurtalık, lösemi, lenfoma, cilt kanseri, mesane kanseri ve ince bağırsak kanseri gibi kanserler üzerindeki etkileri incelenmiştir.
Prostat, meme ve rahim ağzı kanserlerinde kemoterapi ilaçlarının etkinliğini artırabildiği, diğer kanserlerde de belli düzeylerde kanserin ilerlemesini durdurabildiği gösterilmiştir. Ancak bu çalışmaların büyük çoğunluğunun insanlar üzerinde uygulanmadığını bildirmekte fayda var. Yani deve dikeninin insanlarda oluşan kanser üzerindeki etkileri hakkında kesin bir şey söyleyemeyiz. Yalnız deve dikeni kansere faydaları hakkında da bu yazılanları aktarabiliriz.
Kemoterapinin yan etkileri
Deve dikeni faydaları bu konuda nadirlik göstermektedir. Bazı bilimsel araştırmalar deve dikeninin kanser tedavisinin yan etkilerini azaltabileceğini göstermektedir. Kemoterapinin yan etkileri kişinin gündelik hayatını ve tedavisini oldukça olumsuz etkileyebildiği için bu belirtilerin kontrol altında tutulması önemlidir.
Lösemili çocuklar üzerinde yapılan bir çalışmada, silimarinin kanser tedavisine zarar vermeden, yani tedavinin etkilerini azaltmadan, kemoterapinin karaciğer üzerindeki yan etkilerini azalttığı gösterilmiştir.
Radyasyon tedavisi gören, baş ve boyun kanseri hastaları üzerinde yapılan bir araştırmada hastalara 6 hafta boyunca silimarin verilmiştir. Silimarin alan hastaların almayanlara göre, radyasyona bağlı mukozit (ağızda ağrılı yaralar) gelişme risklerinin daha düşük olduğu görülmüştür.
Tip 2 diyabet
Tip 2 diyabet, kardiyovasküler hastalıklar (kalp damar hastalıkları) ve böbrek hastalığı gibi rahatsızlıklara yakalanma riskini arttıran ciddi bir hastalıktır. Diyabet ile ilişkili komplikasyonların oluşmasında enflamasyon önemli bir rol oynar. Deve dikeninin içerisinde bulunan silimarin maddesi antienflamatuvar özelliklere sahiptir ve kan şekeri kontrolüne yardımcı olabilir.
Deve dikeninin diyabetli kişilerde kan şekerini düşürdüğüne dair bilimsel çalışmalar mevcuttur. Yapılan araştırmalarda deve dikeninin tip 2 diyabet hastalarında uzun vadede kan şekeri kontrolüne yardımcı olduğu görülmüştür.
Kemik sağlığı
Bazı araştırmalar deve dikeninin östrojen benzeri etkiler gösterdiğini destekler. Araştırmalarda deve dikeninin sıçanlarda ve farelerde kemik yoğunluğunu arttırdığı gösterilmiştir.
Bu çalışmalara dayanarak deve dikeninin kemik sağlığına faydalı olabileceğini ve kemik erimesinde yardımcı tedavi olarak kullanılabileceğini söyleyebiliriz. Ancak unutmamak gerekiyor ki bahsi geçen araştırmalar hayvanlar üzerinde yapılmıştır. Bu yüzden deve dikeni faydaları bu konuda irdelenebilir.
Sivilce
Sivilce özellikle ergenlik dönemindeki gençler olmak üzere her yaştaki insanı etkileyen bir sorundur. Hormonal nedenler veya bakteriler gibi nedenlerden kaynaklanan sivilce sorunu ile baş etmek zor olabilir ve bu nedenle insanlar alternatif tedavi arayışına girebilirler.
Yapılan bir araştırmada 8 hafta boyunca günde 210 miligram silimarin alan kişilerde sivilce oluşumlarında % 53 oranında bir azalma görülmüştür. Ancak bu çalışmada deve dikeni değil doğrudan silimarin alındığı unutulmamalıdır.
Fakat başka bir araştırmada da deve dikeni tüketen kişilerde sivilcelerde azalma görülmüştür. Deve dikeninin sivilce tedavisi açısından umut vadettiğini söyleyebiliriz.
Diğer
- Deve dikeninin düzenli kullanıldığı takdirde, reflü ve mide ağrısına iyi geldiği; mide bulantısı ve kusmayı azalttığına dair çalışmalar mevcuttur.
- Deve dikeni böbreklerin daha iyi çalışmasını sağlayabilir ve idrar yolları sorunlarına olumlu etki edebilir. Ancak bu etkilerini destekleyen fazla bilimsel araştırma yoktur.
- 2013 yılında yapılan bilimsel bir araştırmada, deve dikeninin bir anemi türü olan Cooley anemisinde standart tedaviye yardımcı olabildiği gösterilmiştir.
Deve Dikeni Zararları
- Deve dikeninin ağız yoluyla alındığında veya cilde sürüldüğünde herhangi bir zararı yoktur. Ancak nadiren mide bulantısı, ishal, hazımsızlık ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
- Çok ciddi yan etkiler söz konusu olduğunda ise nadiren uykusuzluk, baş ağrısı, iktidarsızlık ve anafilaksiye neden olabilir. Anafilaksi ölüme kadar gidebilecek ciddi bir alerjik reaksiyondur.
- Deve dikeni hormona duyarlı yumurtalık veya meme kanseri olan kişiler tarafından kullanılmamalıdır.
- Hamilelik döneminde ve emzirirken kullanımına dair yeterli bilgi mevcut değildir.
Deve dikeni zararları da bu şekilde aktarılabilir.