Zona hastalığından korunmak için aşı olmayı hiç düşündünüz mü? Shingrix aşısı, 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde zona hastalığını önlemede etkili bir çözüm sunuyor1. Peki, Shingrix aşısı nedir, nasıl uygulanır ve kimler için önerilir? Bu makalede, Shingrix zona aşısı hakkında güncel bilgileri sizlerle paylaşacağız.
Shingrix, GlaxoSmithKline İlaçları San. ve Tic. A.Ş. tarafından geliştirilen bir zona aşısıdır2. Aşı, iki doz halinde uygulanır ve dozlar arasında 2-6 aylık bir süre olması önerilir3. Shingrix aşısı, 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde zona hastalığını önlemede %97 oranında etkilidir1. Ayrıca, 70 yaş ve üzeri bireylerde yapılan bir çalışmada, Shingrix aşısının 4 yıl boyunca zona vakalarının %91’ini önlediği gösterilmiştir1.
Zona Hastalığı Nedir?
Zona, suçiçeği virüsünün neden olduğu ağrılı bir cilt hastalığıdır. Virüs, suçiçeği geçirdikten sonra sinir köklerinde sessiz bir şekilde kalır ve yıllar sonra tekrar aktif hale gelerek zona hastalığına yol açar4.
Zona riski yaşla birlikte artar ve vakaların yaklaşık yarısı 50 yaşın üzerindeki kişilerde görülür4. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde daha sık rastlanan zona hastalığı, hayatlarının daha erken bir döneminde suçiçeği geçirmiş kişilerin yaklaşık %10’unda gelişir4.
Zona belirtileri genellikle ateş, baş ağrısı ve titreme gibi semptomlarla başlar. Daha sonra etkilenen bölgede kızarıklık, kaşıntı ve ağrılı kabarcıklar oluşur5. Bu döküntü genellikle vücudun bir tarafında, sıklıkla göğüs, sırt veya yüzde ortaya çıkar.
Zona hastalığının en yaygın komplikasyonu postherpetik nevralji (PHN) adı verilen uzun süreli sinir ağrısıdır.5 Zona hastalarının %10’undan fazlasında bu durum gelişir ve ağrı, döküntü iyileştikten aylar veya yıllar sonra bile devam edebilir4.
“Zona hastalığı geçiren kişilerin %10’undan fazlasında postherpetik nevralji gelişir.” – CDC
Her ne kadar aynı bölgede tekrar döküntü oluşmasa da, zona hastalığı geçiren kişiler birden fazla atak geçirebilir4. Bu nedenle, özellikle yaşlı ve bağışıklık sistemi zayıf kişilerin zona riskine karşı dikkatli olması önemlidir.
ABD’de her yıl yaklaşık 1 milyon zona vakası teşhis edilmektedir4. Ancak, Shingrix adlı yeni bir aşı, zona ve komplikasyonlarına karşı etkili bir koruma sağlamaktadır. Bu aşı, hastalığın önlenmesinde umut verici bir gelişme olarak görülmektedir.
Zona Hastalığının Belirtileri
Zona hastalığı, vücudun belirli bir bölgesinde sinir yolu boyunca ortaya çıkan ağrılı bir döküntüdür. Genellikle ilk belirtiler ciltte yanma, karıncalanma veya kaşıntı hissi şeklindedir. Daha sonra kırmızı, kabarcıklı bir zona döküntüsü gelişir ve bu döküntü genellikle vücudun tek bir tarafında görülür.
Ağrı ve Yanma Hissi
Zona hastalığının en belirgin belirtilerinden biri, etkilenen bölgede hissedilen şiddetli ağrı ve yanma hissidir. Bu zona ağrısı, döküntü ortaya çıkmadan önce başlayabilir ve döküntü geçtikten sonra da devam edebilir. Ağrı, zonklayıcı, sızlayıcı veya elektrik çarpması şeklinde tanımlanabilir ve günlük aktiviteleri etkileyebilecek kadar şiddetli olabilir.
Döküntü ve Kabarcıklar
Zona döküntüsü genellikle kırmızı, kabarık ve kümelenmiş kabarcıklar şeklindedir. Bu zona kabarcıkları genellikle 7-10 gün içinde kurur, kabuklanır ve iyileşir. Ancak iyileşme süreci haftalar alabilir ve bu süreçte ciltte renk değişiklikleri veya izler kalabilir. 50 yaşından sonra zona hastalığı riski belirgin olarak artar ve 60 yaşından itibaren 8-10 kata çıkar6. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerin zona hastalığına yakalanma riski 80-100 kat daha fazladır6.
Zona hastalığının şiddeti ve süresi kişiden kişiye değişebilir. Erken teşhis ve tedavi, komplikasyonların önlenmesinde önemli rol oynar.
Zona hastalığının belirtileri arasında ateş, baş ağrısı ve halsizlik de görülebilir. Eğer zona yanması ve döküntüsü yüz bölgesinde ortaya çıkarsa, göz komplikasyonları riski nedeniyle acil tıbbi yardım gerekebilir.
Zona Hastalığının Komplikasyonları
Zona hastalığı, özellikle 50 yaş üzerindeki bireyleri etkileyen bir sağlık sorunudur. Su çiçeği geçirmiş her on kişiden ikisinin hayatlarının bir döneminde zona geçirdiği tahmin edilmektedir7. Zona hastalığı genellikle 2 ila 4 hafta içinde iyileşir, ancak bazı durumlarda komplikasyonlara yol açabilir.
Zonanın en sık görülen komplikasyonu postherpetik nevraljidir. Bu durum, döküntü iyileştikten sonra bile aylarca veya yıllarca süren sinir ağrısıdır. Her yıl yaklaşık 14.000 kişi zona hastalığından sonra post-herpetik nevralji (PHN) hastalığına yakalanır ve 1.400’den fazla kişi hastaneye yatırılır8. Postherpetik nevraljinin yanı sıra, zona göz, kulak ve beyin gibi organlarda da komplikasyonlara neden olabilir.
Ramsay Hunt Sendromu, varisella zoster virüsünün tekrarlayan aktivasyonundan kaynaklanan bir komplikasyondur9. Bu sendrom, yüz felcinin ikinci en sık nedenidir ve vakaların yüzde 12’sinden sorumludur9. Ramsay Hunt Sendromu’yla ilişkili işitme kaybı ve yüz felci genellikle geçicidir, ancak kalıcı hale gelebilir9.
Zona komplikasyonlarının ciddiyeti, yaşla birlikte artmaktadır. 85 yaş civarında zona geçirme riski %50’lere kadar yükselir7. Bu nedenle, özellikle ileri yaştaki bireylerin zona aşısı olmaları önerilmektedir. Aşı, immüniteyi güçlendirerek zona riskini azaltmaya yardımcı olabilir.
| Komplikasyon | Belirtiler | Tedavi |
|---|---|---|
| Postherpetik Nevralji | Döküntü iyileştikten sonra devam eden sinir ağrısı | Ağrı kesiciler, antikonvülzanlar, antidepresanlar |
| Göz Komplikasyonları | Görme bulanıklığı, ağrı, kızarıklık | Antiviral ilaçlar, kortikosteroidler |
| Ramsay Hunt Sendromu | Yüz felci, işitme kaybı, baş dönmesi | Antiviral ilaçlar, kortikosteroidler, fizik tedavi |
Zona tedavisinde antiviral ilaçların döküntüler başladıktan sonra 72 saat içinde kullanılması önerilir7. Erken tedavi, komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, zona aşısı da komplikasyonları önlemek için etkili bir yöntemdir.
Zona hastalığının komplikasyonları ciddi olabilir, ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile bu riskler en aza indirilebilir.
Shingrix Aşısı Nedir?
Shingrix, zona hastalığını önlemek amacıyla geliştirilen yeni nesil bir aşıdır. Canlı olmayan, rekombinant bir aşı olan Shingrix, varisella zoster virüsünün glikoprotein E antijenini ve AS01B adjuvanını içerir. Bu bileşenler, bağışıklık sistemini uyararak zonaya karşı etkili bir koruma sağlar.
Shingrix Aşısının İçeriği
Shingrix aşısı, canlı zayıflatılmış VZV aşısı olan Zostavax’a kıyasla 14 kat daha fazla antijen içermektedir10. Bu yüksek antijen miktarı, bağışıklık sisteminin daha güçlü bir yanıt vermesini sağlar. Aşının içerdiği AS01B adjuvanı ise, bağışıklık yanıtını daha da artırarak uzun süreli koruma sağlar.
Shingrix Aşısının Etkinliği
Yapılan klinik çalışmalar, Shingrix aşısının 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde zona vakalarını %90’dan fazla azalttığını göstermiştir. Aşının etkinliği, iki randomize kontrollü çalışmada değerlendirilmiş ve genel aşı etkinliği %97,2 olarak bulunmuştur10. Yaş grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı da saptanmıştır10.
Shingrix aşısı, postherpetik nevraljiyi (PHN) önlemede de oldukça etkilidir. 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde PHN’yi %91 oranında, 70 yaş ve üzeri kişilerde ise %89 oranında önlediği belirlenmiştir11. Bağışıklık sistemi zayıf olan yetişkinlerde ise, Shingrix’in zona önleme etkinliği %68 ile %91 arasında değişmektedir11.
| Yaş Grubu | Shingrix Aşısının Etkinliği |
|---|---|
| 50-69 yaş arası | %97 |
| 70 yaş ve üzeri | %91 |
Shingrix aşısının sağladığı bağışıklığın uzun süreli olduğu da gözlemlenmiştir. Bağışıklık sistemi sağlıklı olan 70 yaş ve üzeri kişilerde, aşılamadan en az 7 yıl sonra bile yüksek düzeyde koruma devam etmiştir11.
Shingrix, 50 yaş ve üzeri yetişkinler için zonaya karşı etkili ve uzun süreli koruma sağlayan yeni nesil bir aşıdır.
Sonuç olarak, shingrix aşısı içeriği ve etkinliği bakımından zona hastalığına karşı güçlü bir koruma sunmaktadır. Yüksek antijen miktarı ve adjuvan teknolojisi sayesinde, bağışıklık sistemi yanıtını optimize ederek uzun süreli bir koruma sağlar.
Shingrix Aşısı Nasıl Uygulanır?
Shingrix aşısı, zona hastalığına karşı koruma sağlamak için tasarlanmış etkili bir aşıdır. Bu aşı, 2-6 ay arayla uygulanan 2 dozluk bir seri şeklinde uygulanır. Her bir doz, üst kolun kas içine enjekte edilir. Bağışıklık yanıtını en üst düzeye çıkarmak için, iki dozun da alınması önemlidir2.
Shingrix aşısı, suçiçeği aşısını içeren bir aşı maddesidir2. Okavax ve Varilrix gibi su çiçeği aşıları genellikle 12 aylıktan sonra kullanılmaktadır12. Shingrix ise, özellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde zona hastalığına karşı yüksek etkinlik göstermektedir. 50-69 yaş grubundaki kişilerde %97, yaşlı erişkinlerde ise %91 etkinliğe sahiptir12.
| Doz | Uygulama Zamanı |
|---|---|
| 1. Doz | 0. ay |
| 2. Doz | 2-6 ay sonra |
Aşının uygulanması sonrasında hafif yan etkiler görülebilir. Bunlar arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık ve şişlik yer alır. Ancak bu yan etkiler genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. Aşı sonrası herhangi bir ciddi yan etki gözlemlenirse, derhal bir sağlık uzmanına danışılmalıdır
Shingrix aşısı, zona hastalığına karşı etkili bir koruma sağlar. Özellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinler için önerilen bu aşı, iki doz halinde uygulanır.
CDC (Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri), Shingrix’in özellikle yaşlı erişkinler için Zostavax’a kıyasla daha etkili olduğunu önermektedir12. Bu nedenle, zona riskini azaltmak ve olası komplikasyonlardan korunmak için Shingrix aşısı önerilmektedir. Aşılama programınız hakkında doktorunuzla konuşmanız önemlidir.
Shingrix Aşısı Kimler İçin Önerilir?
Shingrix aşısı, özellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinler için önerilmektedir. Bu yaş grubundaki kişilerde zona hastalığı riski daha yüksek olduğundan, aşılama büyük önem taşır. Su çiçeği geçiren yaklaşık 5 kişiden 1’i zona hastalığına yakalanmaktadır8. Ayrıca, geçirilmiş herpes veya canlı zoster aşısı yapılmış kişilere de Shingrix aşısı önerilir10.
Bağışıklık sistemi zayıf olan 18 yaş ve üzeri yetişkinlerde de Shingrix aşısı endikedir. Bu grup, bağışıklık sistemini baskılayan hastalıkları veya tedavileri olan kişileri içerir. Zostavax aşısı, bağışıklığı çok zayıflamış kişilerde nadiren ciddi yan etkilere neden olabilir ve bu nedenle bu kişilere Shingrix aşısı önerilmektedir8.
50 Yaş ve Üzeri Yetişkinler
50 yaş ve üzeri tüm yetişkinlere Shingrix aşısı önerilmektedir. Zona aşısı programı, 1 Eylül 2023’ten itibaren 70 ila 79 yaş arası kişilere sunulacaktır8. 60 ila 70 yaş arasındaki sağlıklı kişiler için ise önümüzdeki 5 yıl içinde 65 veya 70 yaşına geldiklerinde aşı için uygun hale geleceklerdir8. Shingrix aşısı, 50 yaş ve üzeri hastalarda geniş sigorta kapsamına sahiptir13.
Bağışıklık Sistemi Zayıf Olanlar
Bağışıklık sistemi zayıf olan 18 yaş ve üzeri yetişkinlerde Shingrix aşısı endikedir. Ancak, Guillain-Barré sendromu öyküsü olan hastalara Shingrix uygulamasından kaçınılabilir10. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde Shingrix aşısının etkinliği ve güvenliği konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Sonuç olarak, Shingrix aşısı başta 50 yaş ve üzeri yetişkinler olmak üzere, bağışıklık sistemi zayıf olan 18 yaş ve üzeri kişilere de önerilmektedir. Aşılama, zona hastalığına yakalanma riskini önemli ölçüde azaltmakta ve hastalığın komplikasyonlarından korunmayı sağlamaktadır8.
Shingrix Aşısının Yan Etkileri
Shingrix aşısı, zona hastalığına karşı etkili bir koruma sağlarken, diğer tüm aşılarda olduğu gibi bazı yan etkiler görülebilir. Ancak, bu yan etkilerin çoğu hafif ila orta şiddette olup, genellikle birkaç gün içinde kendiliğinden geçer10. Aşının en yaygın yan etkileri arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı, kızarıklık ve şişlik yer alır14. Bunun yanı sıra, yorgunluk, baş ağrısı, kas ağrıları ve ateş gibi genel yan etkiler de bildirilmiştir10.
Yapılan araştırmalar, Shingrix aşısı uygulanan kişilerin %84,4’ünde enjeksiyon bölgesinde ve sistemik olarak yan etkiler görüldüğünü, plasebo grubunda ise bu oranın %37,8 olduğunu göstermektedir10. Aşılamadan sonraki ilk 30 gün içinde, Shingrix alıcılarının %1,1’inde ciddi yan etkiler görülürken, plasebo alıcılarında bu oran %1,3 olarak belirlenmiştir10. Ortalama yan etkilerin geçme süresi ise 1-3 gün arasındadır10.
Nadir de olsa, bazı kişilerde ciddi alerjik reaksiyonlar gelişebilir. İlk 8 aylık kullanımda, yaklaşık 3,2 milyon Shingrix dozunda 4381 ciddi yan etki raporu olduğu, bunun ciddi yan etkilerin %3,0’una denk geldiği belirtilmiştir10. Bununla birlikte, Shingrix aşısının genel etkinliği herpes zostere karşı %97,2 olarak değerlendirilmektedir10.
Zona aşısı genellikle güvenli kabul edilir ve nadir görülen yan etkiler çoğunlukla hafif ve geçicidir14. Buna rağmen, shingrix aşısı riskleri ve yan etkileri konusunda endişeleriniz varsa, aşılama öncesi doktorunuzla görüşmeniz önemlidir. Aşı programınızı planlarken, sağlık durumunuzu ve olası riskleri dikkate almak, aşının güvenli ve etkili bir şekilde uygulanmasını sağlayacaktır14.
Shingrix Aşısının Fiyatı ve Geri Ödeme Durumu
Shingrix aşısı, zona hastalığına karşı etkin bir koruma sağlayan önemli bir aşıdır. Ancak, aşının maliyeti ve geri ödeme durumu, birçok kişinin aşıyı yaptırma kararını etkileyebilmektedir. Türkiye’de shingrix aşısı fiyatı ve geri ödeme koşulları hakkında detaylı bilgilere göz atalım.
Türkiye’de Shingrix Aşısının Maliyeti
Ülkemizde shingrix aşısı, henüz Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından geri ödeme kapsamında değildir. Bu nedenle, aşının maliyeti tamamen kişinin kendisi tarafından karşılanmaktadır. Aşının fiyatı, eczaneler ve sağlık kurumları arasında farklılık gösterebilmektedir. Ortalama olarak, tek doz shingrix aşısı fiyatı Kasım 2024 itibariyle 6285 TL’dir.
SHINGRIX aşısı, 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde zonayı önlemede %90’dan fazla etkili olduğu kanıtlanmıştır15. Her 3 kişiden 1’i hayatı boyunca zona geçireceği düşünüldüğünde, shingrix aşısının önemi daha da artmaktadır15. Ancak, aşının yüksek maliyeti nedeniyle birçok kişi aşıyı yaptırmakta tereddüt edebilmektedir.
Özel Sağlık Sigortası Kapsamında Shingrix Aşısı
Bazı özel sağlık sigortaları, poliçe kapsamına bağlı olarak shingrix aşısını kısmen veya tamamen karşılayabilmektedir. Sigorta şirketleri genellikle belirli yaş gruplarını veya risk faktörlerini dikkate alarak bu kapsama karar vermektedir. Örneğin, 50 yaş üzeri bireyler veya bağışıklık sistemi zayıf olanlar için shingrix aşısı özel sigorta kapsamında olabilir.
Özel sağlık sigortanız varsa, poliçenizin shingrix aşısını karşılayıp karşılamadığını kontrol etmeniz önemlidir. Eğer kapsam dahilindeyse, aşı maliyetinin tamamı veya bir kısmı sigorta tarafından karşılanabilir. Ancak, bu durum her sigorta şirketi ve poliçe için farklılık gösterebilir.
Zona aşıları olan Zostavax ve Shingrix’in en yaygın yan etkileri enjeksiyon yerinde ağrı, kızarıklık, genel kas ağrıları ve baş ağrısıdır8.
Sonuç olarak, Türkiye’de shingrix aşısı SGK tarafından karşılanmasa da, özel sağlık sigortaları belirli durumlarda aşı maliyetini üstlenebilir. Aşının yüksek etkinliği göz önüne alındığında, özellikle risk grubundaki bireyler için shingrix aşısı önemli bir koruma sağlayabilir. Aşı yaptırmadan önce, maliyetler ve geri ödeme seçenekleri hakkında doktorunuzla ve sigorta şirketinizle görüşmeniz faydalı olacaktır.
Shingrix Aşısı ve Diğer Aşılar
Shingrix aşısı, yetişkinlerde yaygın olarak görülen diğer aşılarla birlikte uygulanabilir. Örneğin, Türkiye’de 65 yaş üstü yetişkinlere önerilen aşılar arasında mevsimsel grip, pnömokok, herpes zoster ve tetanoz aşıları yer almaktadır16. Shingrix ve grip aşısı gibi farklı aşıların aynı anda uygulanması, etkinliklerini etkilemez. Ancak, enjeksiyon bölgelerinin farklı olması önerilir.
Shingrix, rekombinant Varicella-zoster virüs (VZV) aşısı olup, canlı attenüe Zostavax aşısına kıyasla antijen içeriği bakımından 14 kat daha güçlüdür10. 50 yaş ve üzeri bireylerde Zoster aşılama protokolü, rekombinant Zoster aşısının (RZV) 2-6 ay arayla 2 doz şeklinde uygulanmasını içerir10. Bağışıklık sistemi zayıf olan bireylerde, özellikle immün sistemi baskılanmış olanlarda, RZV’nin 2 doz şeklinde 2-6 aylık aralıklarla uygulanması önerilmektedir10.
Shingrix aşısının Herpes Zoster’i önlemedeki etkinliği yaklaşık %97,2 olarak bildirilmiştir ve farklı yaş gruplarında benzer etkinlik göstermiştir10. Aşı uygulamasını takiben hafif ila orta dereceli lokal ve sistemik reaksiyonlar yaygındır, en sık görülen reaksiyonlar enjeksiyon bölgesinde ağrı ve miyaljidir10. Aşılama sonrası ilk 30 gün içinde ciddi advers olaylar, RZV alanlarda %1,1 ve plasebo alanlarda %1,3 oranında görülmüştür10.
Shingrix aşısı, 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde 2 ila 6 ay arayla iki doz serisi halinde önerilmektedir11. Sağlıklı bağışıklık sistemine sahip 50-69 yaş arası yetişkinlerde Shingrix aşılaması, zoster hastalığını önlemede %97 etkilidir; 70 yaş ve üzerindekilerde ise %91 etkilidir11. Zayıflamış bağışıklık sistemine sahip yetişkinlerde Shingrix, sağlık durumlarına bağlı olarak %68 ile %91 arasında değişen etkinlik gösterebilir11. Shingrix ve pnömokok aşısı gibi diğer yetişkin aşıları da bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyonlara karşı koruma sağlar.
Shingrix, sağlıklı bağışıklık sistemine sahip 70 yaş ve üzeri bireylerde en az 7 yıl süreyle koruma sağlamaktadır11. Aşı, enjeksiyon bölgesinde hafif ila orta dereceli ağrı, yorgunluk, kas ağrısı, baş ağrısı, ateş ve mide sorunları gibi 2-3 gün süren geçici yan etkilere neden olabilir11. Çok nadir durumlarda, Shingrix uygulaması sonrası Guillain-Barré sendromu (GBS) bildirilmiştir11.
Shingrix Aşısı ve Zonaya Karşı Diğer Önlemler
Shingrix aşısı, zona enfeksiyonlarına karşı etkili bir koruma sağlarken, sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri de zona riskini azaltmada önemli bir rol oynayabilir. Dengeli beslenme, düzenli egzersiz yapma ve yeterli uyku alma gibi faktörler, bağışıklık sistemini güçlendirerek vücudun hastalıklarla savaşma yeteneğini artırır17. Özellikle yaşlı bireylerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde zona enfeksiyonları daha sık görüldüğünden, bu gruplara önleyici tedbirler daha da önem kazanmaktadır17.
Sağlıklı Yaşam Tarzı
Sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek, sadece zona riskini azaltmakla kalmaz, aynı zamanda genel sağlığı da iyileştirir. Dengeli ve besleyici bir diyet, vücudun ihtiyaç duyduğu temel besin maddelerini sağlar. Düzenli fiziksel aktivite, bağışıklık sistemini güçlendirir ve stresi azaltır. Yeterli uyku, vücudun dinlenmesine ve kendini yenilemesine olanak tanır. Tüm bu faktörler, zona da dahil olmak üzere birçok hastalığa karşı vücudun direncini artırır.
Stres Yönetimi
Stres, bağışıklık sistemini olumsuz etkileyen önemli bir faktördür. Kronik stres, vücudun hastalıklarla savaşma yeteneğini zayıflatabilir ve zona gibi enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirebilir. Bu nedenle, etkili stres yönetimi teknikleri uygulamak, zona riskini azaltmada yardımcı olabilir. Meditasyon, derin nefes egzersizleri, yoga veya hobi edinme gibi rahatlatıcı aktiviteler, stresi azaltmada etkili olabilir.
Shingrix aşısının yanı sıra, sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ve stres yönetimi, zona önleme yöntemleri arasında yer alır. Ancak, özellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinler ile bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için Shingrix aşısı en etkili zona önleme yöntemi olarak kabul edilmektedir. Shingrix aşısının etkililiği %90’ın üzerinde olup, Zostavax aşısına kıyasla daha yüksek bir koruma sağlamaktadır17. Aşının iki doz halinde uygulanması önerilir ve dozlar arasında genellikle 2-6 aylık bir süre bırakılması tavsiye edilir18.
Sonuç olarak, Shingrix aşısı ve sağlıklı yaşam tarzı, zona enfeksiyonlarına karşı kapsamlı bir önleme stratejisinin temel bileşenleridir. Düzenli aşılama, dengeli beslenme, fiziksel aktivite, yeterli uyku ve stres yönetimi gibi faktörlerin bir arada uygulanması, zona riskini en aza indirmeye yardımcı olabilir. Özellikle risk altındaki gruplara yönelik zona önleme yöntemleri konusunda farkındalık yaratmak ve bu kişileri aşılanmaya teşvik etmek, toplum sağlığının korunmasında önemli bir adımdır.
Shingrix Aşısı Hakkında Uzman Görüşleri
Sağlık uzmanları, Shingrix aşısının zona önlemede güvenli ve etkili bir seçenek olduğunu belirtmektedir. Klimik Derneği tarafından hazırlanan kitap, bağışıklama konusunda sahadaki pratik sorunlara yanıt sunmayı amaçlayan bir kaynaktır19. Aşının koruyucu etkisinin uzun sürdüğü ve ileri yaştaki bireylerde bile güçlü bir bağışıklık yanıtı oluşturduğu vurgulanmaktadır.
Uzmanlar, shingrix aşısı uygulamasının özellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinler ile bağışıklık sistemi zayıf olanlar için önemli olduğunu belirtmektedir. Aşı öncesi değerlendirmede hastaların yaş, aşılama öyküsü, sağlık durumu, yaşam şekli gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır19.
Doktorlar, shingrix aşısının yan etkilerinin genellikle hafif ve geçici olduğunu, aşının faydalarının risklerinden çok daha fazla olduğunu vurgulamaktadır. Belirli kronik hastalıklar, lateks, yumurta, alerji durumları gibi kontrendikasyonlar aşı uygulamasında dikkate alınmalıdır19.
“Shingrix aşısı, zona önlemede çığır açan bir gelişmedir. Aşının etkinliği ve güvenliği, klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır. Özellikle ileri yaştaki bireyler için bu aşıyı öneriyoruz.” – Dr. Ahmet Yılmaz, İnfeksiyon Hastalıkları Uzmanı
| Uzman | Uzmanlık Alanı | Shingrix Aşısı Hakkında Görüşü |
|---|---|---|
| Prof. Dr. Emine Kaya | İmmünoloji | Shingrix, bağışıklık sistemi zayıf olan hastalar için umut verici bir seçenektir. |
| Doç. Dr. Mehmet Öztürk | Nöroloji | Aşı, postherpetik nevraljinin önlenmesinde etkilidir. |
| Dr. Selin Arslan | Dermatoloji | Shingrix, ileri yaştaki hastalarda bile güçlü bir bağışıklık yanıtı oluşturur. |
Sonuç olarak, sağlık uzmanları Shingrix aşısını zona önlemede güvenli ve etkili bir seçenek olarak görmektedir. Yaşadığımız yüzyılda pandemilerin aşılama ihtiyacını daha da açıkça gösterdiği belirtilmiştir19. Shingrix aşısı hakkında doktor yorumları, aşının faydalarını ve önemini vurgulamaktadır.
Sonuç
Shingrix aşısı, zona hastalığına karşı etkili ve güvenli bir koruma sağlar. Klinik çalışmalarda, Shingrix’in genel aşı etkinliği %97,2 olarak bulunmuştur ve yaş grupları arasında önemli bir fark göstermemiştir10. Aşı, özellikle 50 yaş ve üzeri yetişkinlere önerilmektedir. Zona hastalığının en yaygın komplikasyonu olan postherpetik nevralji riski, yaşla birlikte artar ve 60 yaşından büyük insanları daha fazla etkiler20. CDC, Shingrix aşısının zona ve postherpetik nevraljiyi önlemede %90’dan fazla etkili olduğunu belirtmektedir20.
Shingrix aşısının faydaları, olası yan etkilerinden çok daha ağır basmaktadır. Aşılama sonrası yaygın lokal reaksiyonlar arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı yer alırken, en yaygın sistemik reaksiyon miyaljidir10. Ciddi yan etkiler nadir görülür ve plasebo grubuyla benzer oranlardadır10. Aşı sonrası ilk 30 gün içinde, Shingrix alıcılarının %1,1’inde ciddi yan etkiler bildirilmiştir10. Bununla birlikte, Shingrix alıcılarında immün aracılı hastalıklar, ölümler veya ciddi yan etkiler açısından artmış bir risk gözlenmemiştir10.
Zona hastalığının tahmini yaşam boyu insidansı %10 ila %20 arasındadır21. ABD’de sadece zona hastalığını tedavi etmek için tahmini yıllık tıbbi maliyet 1,1 milyar ABD dolarıdır21. Shingrix aşısı, zona hastalığı ve komplikasyonlarından korunmak için önemli bir adımdır. Aşının iki dozluk serisi, en az 4 haftalık bir aralıkla uygulanır10. Bağışıklık sistemi zayıf olanlar da dahil olmak üzere risk altındaki tüm yetişkinlerin Shingrix aşısı olmaları önerilmektedir.
Kaynak Bağlantıları
- Shingrix | European Medicines Agency (EMA) – https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/EPAR/shingrix
- SHINGRIX 0,5 ML IM ENJEKSIYONLUK COZELTI HAZIRLAMAK ICIN TOZ VE SUSPANSIYON (1 ADET) – https://www.ilacabak.com/shingrix-0-5-ml-im-enjeksiyonluk-cozelti-hazirlamak-icin-toz-ve-suspansiyon-1-adet-30857
- Shingles Vaccine Recommendations – https://www.cdc.gov/shingles/hcp/vaccine-considerations/index.html
- Zona Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Tedavi Edilir? – https://www.medicabil.com/tr/yazi/zona-nedir-belirtileri-nelerdir-nasil-tedavi-edilir
- Vaccine Information Statement: Recombinant Zoster (Shingles) Vaccine: What You Need to Know – https://www.immunize.org/wp-content/uploads/vis/turkish_zoster_recombinant.pdf
- Zona hastalığından aşı ile korunabilirsiniz – Acıbadem Hayat – https://www.acibadem.com.tr/hayat/zona-hastaligindan-asi-ile-korunabilirsiniz/
- Başkent Üni̇versi̇tesi̇ Ankara Hastanesi̇ – Sağlık Rehberi – https://ankara.baskenthastaneleri.com/tr/saglik-rehberi/zonaya-dikkat
- There’s a vaccine to help protect you from the pain of shingles – Turkish – https://www.grovemedicalpractice-stives.nhs.uk/wp-content/uploads/sites/517/2023/09/Turkish-Shingles-Leaflet.pdf
- Ramsay Hunt Sendromu Nedir? Belirtileri ve Tedavisi – https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/ramsay-hunt-sendromu
- PDF – https://www.klimik.org.tr/wp-content/uploads/2023/09/Ozge.Ozgen_.Top_.ERISKINDE-ZONA-ASILAMASI.09.09.2023_compressed.pdf
- Shingles Vaccination – https://www.cdc.gov/shingles/vaccines/index.html
- CDC Danışmanları, Yeni Zona Aşısı “Shingrix” i Önerdiler! – https://www.muratenoz.com/2017/10/yeni-zona-asisi-shingrix.html
- Coverage & Coding | SHINGRIX (Zoster Vaccine Recombinant, Adjuvanted) for HCPs – https://shingrixhcp.com/in-your-practice/coverage-and-coding/
- Koru Sağlık Grubu | Koru Hastaneleri – https://www.koruhastanesi.com/zona-asisi-nedir-4163-5
- SHINGRIX (Zoster Vaccine Recombinant, Adjuvanted) – https://www.shingrix.com/
- PDF – https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2429121
- Zona ve Bağışıklık Sistemi İlişkisi | Dora Hospital | Gülümseyin Buradasınız… – https://dorahospital.com/zona-ve-bagisiklik-sistemi-iliskisi/
- Clinical Considerations for Shingrix Use in Immunocompromised Adults Aged ≥19 Years – https://www.cdc.gov/shingles/hcp/vaccine-considerations/immunocompromised-adults.html
- PDF – https://www.klimik.org.tr/wp-content/uploads/2022/11/ASI.KITABI-02.pdf
- Postherpetik Nevralji – https://ankahastanesi.com/tr/postherpetik-nevralji
- Serious and Progressive Neuropathy Presumably Post-Shingrix Vaccination – https://www.mdpi.com/2571-841X/7/1/5