Neden vejetaryen olmalıyız sorusu günümüzde çeşitli tartışmalara da yol açmaktadır. Halk arasında etyemezlik olarak da adlandırılan vejetaryen beslenme sağlıklı olabileceği gibi zararlı da olabilir. Halk arasında doğru bilinen pek çok yanlış vejetaryenlik hakkında daha fazla bilgilendirme çalışmalarının yapılmasına neden olmuştur.
Temelde vejetaryen olarak adlandırılan kişiler farklı nedenlere bağlı olarak et, balık ve kümes hayvanlarını tüketmeyen kimselerdir. Veganlar ise hayvanlarla beraber, hayvanların ürettiklerini de tüketmemektedir. Vejetaryen beslenme çok yönlü olarak değerlendirilmesi gereken bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.
Vejetaryen Olmanın Faydaları Nelerdir?
Vejetaryen olmanın faydaları ve zararları beslenme alışkanlıklarına göre değişecektir. Temelde bitkisel kaynaklı ürünlerin kullanımına odaklanan vejetaryen, bu yönüyle faydalı bir beslenme türüdür. Et ve et ürünleri ile diğer hayvansal ürünler türüne göre hiç tüketilmez veya az miktarda tüketilmektedir. Faydaları arasında bir gruplandırma yapılacak olursa vejetaryen beslenmenin faydaları olarak şu maddeler öne çıkacaktır:
- Kalp – damar hastalıklarından korunmak.
- Yüksek tansiyonun önlenmesi.
- Şekere yakalanma riskinin düşmesi.
- Kronik rahatsızlıklardan korunma.
- Kanser gibi hastalıkların önlenmesi vb.
Günümüzde yaygın olarak pek çok hastalığın temelinde yanlış ve sağlıksız beslenme metotları yer alır. Bu nedenle vejetaryen beslenme çoğu zaman çeşitli hastalıklara yakalanan kişilere de günümüzde önerilmektedir.
Vejetaryen Olmanın Zararları Var Mıdır?
Vejetaryen olmanın zararları arasında B12 eksikliğine bağlı olarak pernisyöz anemi görülebilir. Bunun yanı sıra depresyon, güçsüz hafıza ve büyümede olumsuz etkiler olarak zararlarından söz edilebilir. Vejetaryen beslenme ile yetersiz protein alımı buna bağlı gelişecek sorunlara yol açacaktır.
Buna kas kayıplarına ve çeşitli diğer sorunlara neden olabilir. Vejetaryen bir hayat tarzını benimseyenler için insan vücudu için elzem maddelerin doğru beslenme programı ile takviye edilmesi son derece önemlidir. Zararları kadar faydaları da kişinin beslenme alışkanlığına göre değişir.
Vegan ve Vejetaryen Arasındaki Farklar Nelerdir?
Vegan ve vejetaryen arasındaki fark tüketim tercihine göre değişir. Vejetaryen et yememeye dayalıdır ancak hayvansal diğer ürünler bu kimseler tarafından tüketilmektedir. Veganlık ise sadece et tüketmemekle kalmayarak; süt, yumurta, bal vb. ürünleri de kullanmaz. Bu yönüyle dünya genelinde veganlığın vejetaryenliğe göre daha katı olduğu görüşü hakindir. Bu durum zaman zaman tartışmalara da yol açmıştır.
Ayrıca iki kavram incelenirken çoğunlukla gıdalar üzerinden değerlendirme yapılsa da gıda dışı ürünlerin kullanımından da uzak durulmaktadır. Örneğin kürk, kemik, yün vb. ürünlere dayalı eşyalar veya diğer ürünler bu kişiler tarafından tercih edilmez.
Vejetaryen Türleri Nelerdir?
Vejetaryenlik türleri birçok farklı gruba ayrılabilir. Her biri doğuştan gelen bazı unsurlara dayanabileceği gibi dinsel, ahlaksal, yaşam koşulları ve diğer unsurlara bağlı olarak da görülebilir. Günümüzde birçok vejetaryen beslenme unsuru vardır. Tüketilen besin türlerine göre bu diyetlerin sınırlandırıldığı görülmektedir.
Günümüzde yaygın olarak öne çıkan vejetaryen beslenme türleri kısaca şunlardır:
- Vegan
- Lakto Vejetaryen
- Ova Vejetaryen
- Lakto – Ova Vejetaryen
- Polo Vejetaryen
- Pesko Vejetaryen
- Semi Vejetaryen
Tüketim alışkanlıklarına göre sınıflandırılan vejetaryen türleri kendi içinde de ayrılabilir. Temel fark ise içinde barındırdığı sınırlandırmalardır.
Ova Vejetaryen Diyeti Nedir?
Ova vejetaryen diyeti kapsamında ağırlıklı olarak bitkisel ürünler tüketilse de yumurta da beslenme alışkanlıkları içinde yer alır. Ancak bu tür beslenme alışkanlığını benimseyen kişiler süt veya et tüketmezler. Günümüzde yaygın olarak bu grupta yer alan vejetaryenlerin olduğu söylenebilir.
Semi Vejetaryen Diyeti Nedir?
Semi vejetaryen ise et tüketimine tamamen karşı değildir. Kırmızı et bu beslenme türünde tüketilmez ancak sınırlı olsa da tavuk ve balık tüketimi gerçekleştirilmektedir. Yumurta, süt ve süt ürünleri ile bu grupta yer alan diğer unsurların da semi vejetaryenler tarafından tüketildiği bilinmektedir. Adından da anlaşılacağı gibi semi yani yarım vejetaryenlik olarak tanımlanmaktadır.
Vegan Diyet Nedir?
Vegan beslenme günümüzde en çok tartışma yaratan grup içinde yer almaktadır. Hiçbir hayvansal kaynaklı besin bu grup tarafından tüketilmez. Bunun yanı sıra hayvanlardan elde edilen süt, bal, yumurta da burada tercih edilmemektedir.
Tahıllar, meyve ve sebzeler ile kurubaklagiller beslenmenin temelini oluşturmaktadır. Vejetaryen beslenme kapsamında dünya genelinde farklı alt gruplarına da rastlanmaktadır. Geniş kesimler tarafından çoğu zaman radikal olarak da görülür ve oldukça az kişi tarafından tercih edilmektedir.