Başın Aşırı Terleme: Nedenleri ve Tedavi Yöntemleri

Başın aşırı terlemesi, hiperhidroz olarak adlandırılan ve yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir durumdur¹. Kafa derisi, yüz ve boyun bölgelerinde görülen bu aşırı terleme, sosyal ve profesyonel hayatı zorlaştırabilir. Peki, başın aşırı terlemesinin nedenleri nelerdir ve hangi tedavi yöntemleri uygulanabilir?

Aşırı terleme genellikle stres, heyecan, egzersiz ya da sağlık sorunları sonucu meydana gelir¹. Genetik yatkınlık, hormonal değişiklikler, sıcak hava, fiziksel aktivite ve bazı yiyecek-içecekler de başın aşırı terlemesine neden olabilir. Bazı hastalıklar, örneğin akciğer hastalıkları, böbreküstü bezi hastalıkları, diyabet, hormonal sorunlar ve tiroid hastalıkları da aşırı terleme belirtilerine yol açabilir¹.

Tedavi seçenekleri arasında topikal kremler, iyonoforez, botoks enjeksiyonları, oral ilaçlar ve cerrahi yöntemler yer alır. Ayrıca davranışsal ve psikolojik tedaviler ile doğal yöntemler de kullanılabilir. Tedaviye başlamadan önce, kişisel verilerin korunması kanununa göre gerekli süre boyunca saklanan ve daha sonra silinen ya da anonimleştirilen sağlık verileri de dahil olmak üzere, bir cildiye uzmanına başvurmak önemlidir².

Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Nedir?

Aşırı terleme, yani tıbbi adıyla hiperhidroz, vücudun ter bezlerinin normalden fazla çalışması sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Bu durum, kişinin sosyal yaşamını ve günlük aktivitelerini olumsuz etkileyerek rahatsızlık ve utanç duygusuna neden olabilir³. Aşırı terleme genellikle iki türe ayrılır: primer hiperhidroz ve sekonder hiperhidroz³.

Primer Bölgesel Hiperhidrozis

Primer bölgesel hiperhidrozis, altta yatan bir hastalık olmadan sağlıklı kişilerde görülür ve genellikle genetik kökenlidir. ABD’de tahmini olarak %2-3 oranında insanın primer hiperhidroz sorunu yaşadığı belirtilmektedir⁴. Bu tür aşırı terleme, sıklıkla avuç içi, ayak tabanı, koltuk altı ve yüz bölgelerinde görülür. Koltuk altı terlemesi genellikle ergenlik döneminde, avuç içi ve taban terlemesi ise 13 yaş civarında başlar⁴.

Pin

Sekonder Hiperhidrozis

Sekonder hiperhidrozis ise diyabet, tiroid hastalıkları, menopoz gibi başka hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkar³. Bu tür aşırı terleme, vücudun daha geniş bölgelerini etkiler ve altta yatan tıbbi durumun tedavisi ile kontrol altına alınabilir. Aşırı terlemeye yol açan diğer nedenler arasında genetik yatkınlık, stres, sıcak hava, fiziksel aktivite, baharatlı yiyecekler, alkol ve kafein yer almaktadır³.

Primer Hiperhidroz	Sekonder Hiperhidroz
Sağlıklı kişilerde görülür	Altta yatan hastalıklara bağlı
Genetik kökenli	Diyabet, tiroid hastalıkları, menopoz gibi durumlarla ilişkili
Lokal bölgelerde (avuç içi, ayak tabanı, koltuk altı, yüz)	Vücudun daha geniş bölgelerinde

Hiperhidrozdan muzdarip kişilerin büyük çoğunluğu herhangi bir ruh haline veya hava durumuna bağlı olmaksızın neredeyse tüm uyanma saatlerinde terler.

⁴

A Life Sağlık Grubu, hastaların aşırı terleme konusunda bilinçli kararlar alabilmeleri ve doğru tedaviyi alabilmeleri için bilgi sahibi olmalarını ve sağlıklı yaşam sürmelerini önemsiyor³. Aşırı terleme teşhisi için ter testi ve görüntüleme testleri kullanılabilir, tedavisi ise terlemenin nedeni, şiddeti ve hastanın beklentilerine bağlı olarak deodorantlar, ilaçlar, botoks enjeksiyonları, iyonoforrez ve cerrahi müdahale gibi yöntemleri içerebilir³.

Yüz ve Kafa Terlemesi

Yüz ve kafa terlemesi, hiperhidrozun en sık görülen tiplerinden biridir. Lokal terleme genellikle 18-30 yaş arası kişilerde sık görülmektedir⁵. Yüz terlemesi, aşırı terlemenin en sık görüldüğü yerlerden biridir⁶. Sürekli ıslak ve parlak görünen cilt, günlük aktiviteleri ve sosyal etkileşimleri zorlaştırır. Kişinin özgüvenini olumsuz etkiler ve anksiyeteye neden olabilir.

Sık yüz ve saç yıkama ihtiyacı, günlük yaşamı olumsuz etkiler. Yüz terlemesi, toplantılarda veya sosyal ortamlarda rahatsızlık ve utanç hissine yol açabilir. Baş ve boyun bölgesinde terleme özellikle dikkat çekicidir⁵.

Pin

Yüz Terlemesinin Etkileri

Yüz terlemesi, kişinin günlük yaşamını ve sosyal ilişkilerini önemli ölçüde etkileyebilir. Aşağıdaki tabloda, yüz terlemesinin yaygın etkileri gösterilmektedir:

Fiziksel Etkiler	Psikolojik Etkiler	Sosyal Etkiler
Sürekli ıslak ve parlak cilt	Düşük özgüven	Sosyal etkileşimlerde zorluk
Sık yüz ve saç yıkama ihtiyacı	Anksiyete ve stres	Toplantılarda rahatsızlık hissi
Cilt tahrişi ve akne	Utanç ve mahcubiyet	Romantik ilişkilerde zorluk

Yüz terlemesi, kişinin yaşam kalitesini düşürebilir ve günlük aktivitelerini zorlaştırabilir. Dermatologlar, yüz terlemesi için uygun tedavi yöntemlerini belirleyerek hastaların yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Erken teşhis ve doğru tedavi, yüz terlemesinin olumsuz etkilerini azaltmada önemli rol oynar.

Yüz Terlemesinin Yaygın Nedenleri

Yüz terlemesi, pek çok kişiyi etkileyen yaygın bir sorundur. Görünümü ve sosyal etkileşimleri olumsuz etkileyebilen bu durum, çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Yüz terlemesinin en yaygın nedenleri arasında genetik yatkınlık, hormonal değişiklikler, stres ve anksiyete yer alır.

Genetik Yatkınlık

Ailede aşırı terleme sorunu yaşayan bireylerin olması, kişinin de bu sorunu yaşama olasılığını artırır. Yetişkin bir bireyde ortalama olarak 2 ile 5 milyon arasında ter bezine sahip bezler bulunmaktadır⁷. Eğer ailede yüz terlemesi yaygınsa, bu durum genetik bir yatkınlığa işaret edebilir.

Hormonal Değişiklikler

Ergenlik, hamilelik ve menopoz gibi hormonal değişiklikler, vücudun ter bezlerini uyararak terlemeye neden olabilir. Lokal terleme genellikle 18-30 yaş arası kişilerde sık görülürken, 30 yaş üstü hastalarda genel terleme daha yaygındır⁵. Aşırı terleme genellikle hormonal hastalıkların bir belirtisi olarak ortaya çıkar ve en sık aşırı terlemeye neden olan sistemik hastalık hipertiroididir⁵. Menopoz sonrasında kadınlarda da aşırı terleme görülme olasılığı vardır⁵.

Stres ve Anksiyete

Duygusal stres ve anksiyete, vücudun ter bezlerini aktive ederek terlemeyi tetikleyebilir. Yüzde terleme durumları, ani duygu durum değişiklikleri veya stresli durumlarda artabilir⁷. Stresli bir iş ortamı, sosyal kaygı veya diğer psikolojik faktörler, yüz terlemesini tetikleyebilir.

Pin

Bunların yanı sıra, bazı ilaçlar, aşırı kilo, sıcak ve nemli hava koşulları da yüz terlemesine neden olabilir⁵. Yüz bölgesinde bulunan ter bezleri, yoğunlukla ayak, eller, koltuk altı ve yüz bölgesinde bulunmaktadır⁷. Baş ve boyun bölgesinde terleme özellikle dikkat çekicidir⁵.

Yüz Terlemesi Nedenleri	Açıklama
Genetik Yatkınlık	Ailede terleme sorunu yaşayanların olması riski artırır
Hormonal Değişiklikler	Ergenlik, hamilelik, menopoz gibi dönemler terlemeyi tetikler
Stres ve Anksiyete	Duygusal stres ve kaygı, ter bezlerini aktive eder

Başın Aşırı Terleme Nedenleri

Baş terlemesi, birçok kişi için rahatsız edici bir durumdur. Sıcak ve nemli hava, egzersiz, baharatlı yiyecekler, alkol ve kafein tüketimi gibi faktörler baş terlemesini tetikleyebilir. Aşırı terleme, günde 600 ml’den fazla olan terlemeyi ifade eder ve her yüz kişiden birinde görülür⁸. Vücutta 2-4 milyon arasında ter bezi bulunduğu belirtiliyor⁹.

Sıcak ve Nemli Hava

Sıcak ve nemli hava, vücudun serinlemek için daha fazla ter üretmesine neden olur. Özellikle yaz aylarında, nemli hava koşulları baş terlemesini artırabilir. Normal terleme miktarı, sağlıklı bir erişkinde günde 100-500 ml. arasındadır⁸.

Fiziksel Aktivite

Egzersiz veya fiziksel aktivite sırasında artan vücut ısısı da terlemeyi tetikler. Yoğun egzersiz yapanlar, baş terlemesi ile daha sık karşılaşabilirler. Stres kaynaklı aşırı terleme genellikle avuç içi, koltuk altı ve kasıklarda meydana gelir⁸.

Baharatlı ve Sıcak Yiyecekler

Baharatlı ve sıcak yiyecekler, vücutta ısı artışına ve terlemeye yol açabilir. Acı biber, karabiber ve zencefil gibi baharatlar ter bezlerini uyararak baş terlemesine neden olabilir. Aşağıdaki tabloda bazı baharatlı yiyeceklerin terleme üzerindeki etkileri gösterilmektedir:

Baharatlı Yiyecek	Terleme Etkisi
Acı Biber	Yüksek
Karabiber	Orta
Zencefil	Orta
Sarımsak	Düşük

Alkol ve Kafein Tüketimi

Alkol ve kafein tüketimi de ter bezlerini uyararak baş bölgesinde terlemeye neden olabilir. Özellikle fazla miktarda tüketildiklerinde, vücudun ısı dengesini bozarak terlemeyi artırabilirler. Enfeksiyon hastalıkları, hipertiroidi, şeker hastalığı, kalp hastalıkları, kanser gibi sağlık sorunları da aşırı terlemeye neden olabilir⁸.

Terleme yorgunluk ve halsizlik gibi sorunlara yol açabilir. Aşırı terleme sonucunda terde mikroorganizmaların oluşumu ve kötü koku gelişimi riski artar.

Buna ek olarak, fizyolojik, patolojik ve psikolojik sorunlara neden olan aşırı terleme, içe kapanma ve depresyon gibi psikolojik etkilere sahip olabilir⁸. El ve ayaklarda görülen aşırı terlemenin 18-30 yaş arasında daha yaygın olduğu bilgisi veriliyor⁹. Hormonal rahatsızlıkların neden olduğu aşırı terlemeye örnek olarak hipertiroidi (tiroid bezinin aşırı çalışması) gösteriliyor ve kadınlarda menopoz sonrası aşırı terleme görülme olasılığı vurgulanıyor⁹.

Kafa ve Yüz Terlemesi Tedavisi

Kafa ve yüz terlemesi tedavisi, altta yatan nedene ve terlemenin şiddetine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Toplumda yaklaşık %2-4 oranında rastlanan aşırı terleme (hiperhidroz), cinsiyet farkı olmaksızın her iki cinsiyette eşit oranda görülmektedir¹⁰. Türkiye’de ise insanların yaklaşık %4.8’inde hiperhidroz veya aşırı terleme düzenli bir durumdur¹⁰.

Tedavi seçenekleri arasında topikal kremler, iyonoforez, botoks enjeksiyonları, oral ilaçlar ve cerrahi yöntemler yer almaktadır. Botulinum toksin enjeksiyonu uygulamasının etkisi ortalama 6 ay sürmekte olup, bu süre sonunda yeniden uygulanması gerekebilir¹⁰. İyontoforez tedavisi ise el ve ayak terlemesi için tercih edilen bir yöntem olup, etkisi ortalama bir iki hafta sürmektedir ve tekrarlanması gerekebilir¹⁰.

Pin

Cerrahi yöntemlerden biri olan torakoskopik sempatik blok veya sempatektomi sonrası %98’e kadar yüksek fayda sağlanabilmektedir¹⁰. Ancak, kompensatuar terleme denilen bir durum, hastaların el veya koltuk altı gibi terleme sorunları bölgesinde kuru kalmalarına rağmen vücudun başka bölgelerinde aşırı terleme oluşturabilir ve bu durum %5-10 oranında görülebilir¹⁰.

Aşırı terlemenin sebepleri arasında hipertiroidi, büyüme hormonu fazlalığı, adrenalin hormonundaki anormal çalışma ve hormonal rahatsızlıklar yer almaktadır⁹. Akciğer rahatsızlıkları, ateş ve enfeksiyonlar, tüberküloz, diyabet, hipertiroidi, kalp hastalıkları, bazı kanser türleri gibi hastalıklar da terlemeyi artırabilir⁹. Ayrıca, aşırı kilo, alkol, uyuşturucu kullanımı, baharatlı yiyecekler ve kafein tüketimi de terlemeyi tetikleyebilir⁹.

Hiperhidroz tedavisinde kullanılan ilaçlar arasında alüminyum klorür içeren ter önleyiciler bulunmaktadır¹⁰.

Tedavi planı, bir cildiye uzmanı tarafından kişiye özel olarak belirlenir. Uzmanlar, hastanın yaşam tarzı, terlemenin şiddeti ve altta yatan nedenleri değerlendirerek en uygun kafa terlemesi tedavisi ve yüz terlemesi tedavisi yöntemini seçerler. Böylece, hastanın yaşam kalitesi artırılarak, aşırı terlemenin psikolojik ve sosyal etkileri en aza indirilir.

Topikal Tedaviler

Aşırı terleme tedavisinde genellikle ilk seçenek olarak topikal tedaviler tercih edilir. Bu tedaviler, ter bezlerinin aktivitesini azaltarak etki gösterir ve kolayca uygulanabilir. Topikal tedaviler, özellikle lokalize aşırı terleme durumlarında kullanılmaktadır¹¹.

Antiperspirantlar

Antiperspirantlar, alüminyum klorür içeren formülasyonlardır. Bu ürünler, ter bezlerini geçici olarak tıkayarak terlemeyi azaltır. Gece yatmadan önce kuru cilde uygulanır ve sabah yıkanarak çıkarılır. Yüzde ve hassas bölgelerde kullanırken dikkatli olunmalıdır.

Pin

Endüstriyel ortamlarda çalışan bireylerin yaklaşık %3’ünde hiperhidrozis görülmektedir¹². Bu nedenle, antiperspirantlar bu alanda çalışanlar için etkili bir çözüm olabilir.

Terleme Önleyici Kremler

Terleme önleyici kremler, ter bezlerinin aktivitesini azaltarak etki gösterir. Bu kremler, genellikle reçetesiz olarak temin edilebilir ve düzenli kullanımda etkilidir. Ancak, bazı durumlarda cilt tahrişine neden olabilirler.

Aşırı terleme durumu toplumun %0.6-1’ini etkilemektedir¹³.

Topikal tedaviler, özellikle hafif ve orta şiddetteki aşırı terleme durumlarında etkilidir. Ancak, daha şiddetli vakalarda veya topikal tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda diğer tedavi seçenekleri değerlendirilmelidir.

İyonoforez Tedavisi

İyonoforez, hiperhidroz tedavisi için kullanılan etkili bir elektroterapi yöntemidir. Bu yöntem, düşük voltajlı elektrik akımı kullanarak ter bezlerinin aktivitesini azaltmayı amaçlar. Özellikle eller, ayaklar ve yüz gibi bölgelerde aşırı terleme şikayeti olan kişilerde etkili sonuçlar verir. Her 100 kişiden 2-3’ünde hiperhidroz görülür¹⁴.

İyonoforez tedavisi, haftada birkaç kez uygulanan seanslarla gerçekleştirilir. Her seans genellikle 20-30 dakika sürer¹⁴. Tedavi sonrası terlemeyi önleyen dönem, 2-12 hafta kadar devam edebilir¹⁴. Düzenli uygulamalarla, terleme miktarında önemli bir azalma sağlanabilir.

Pin

Primer hiperhidroz, genellikle spesifik bir sağlık sorununa bağlı olmadan ortaya çıkar ve vücudun belirli bölgelerinde aşırı terlemeye neden olur¹⁵. Sekonder hiperhidroz ise altta yatan bir sağlık sorunu nedeniyle ortaya çıkar ve tiroid bozuklukları, diyabet, menopoz, enfeksiyonlar gibi sebeplerden kaynaklanabilir¹⁵. İyonoforez tedavisi, çeşitli çalışmalarda %30-70 arasında farklı başarı oranlarına sahiptir¹⁴.

İyonoforez tedavisi, evde de uygulanabilir cihazlarla yapılabilir. Bu sayede, hastalar tedavilerini düzenli olarak sürdürebilir ve terleme sorununu kontrol altına alabilirler.

Genetik yatkınlık olan kişilerde ayak terlemesi daha yaygındır¹⁶. Aşırı aktif ter bezlerine sahip bireylerde ayak terlemesi artabilir¹⁶. Hormonal değişiklikler, hipertiroidizm, düşük kan şekeri ve bazı enfeksiyonlar da ayak terlemesine neden olabilir¹⁶. B Vitaminleri ve magnezyum eksikliği de terleme mekanizmasını etkileyebilir¹⁶.

İyonoforez tedavisinin yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir. Tedavi sırasında hafif bir karıncalanma hissi, kızarıklık veya kuruluk görülebilir. Ancak bu yan etkiler, tedavinin güvenli ve etkili bir yöntem olduğu gerçeğini değiştirmez.

Botulinum Toksin Enjeksiyonları

Botulinum toksin enjeksiyonları, aşırı terleme tedavisinde etkili bir yöntemdir. Bu enjeksiyonlar, ter bezlerine giden sinirleri bloke ederek terlemeyi azaltır. Botulinum toksin, Clostridium botulinum bakterisi tarafından üretilen bir proteindir ve genellikle kozmetik ve tıbbi amaçlarla kullanılır.

Pin

Botulinum toksin enjeksiyonlarının etkisi genellikle 3-6 ay arasında sürmektedir¹⁷. Ancak, botulinum toksinin terleme tedavisindeki etkisi, işlem yapılan bölgeye ve kişinin durumuna bağlı olarak değişebilir¹⁸. Enjeksiyonun tekrarlanması durumunda etki süresi uzayabilir ve özellikle 4 ay arayla yapılmış 3 uygulama, terlemeyi kalıcı olarak azaltabilir¹⁸.

Botulinum toksin enjeksiyonları, kol altı terlemesini %60 ile %80 oranında azaltabilmektedir¹⁷. Enjeksiyonun etkisi 2 ile 4 gün içinde hissedilirken, tam etki göstermesi için 2 hafta gerekebilir¹⁷. Uygulama genellikle 10 dakika sürer ve hastalar günlük hayatlarına hemen dönebilir¹⁸.

Botoksun Etkileri

Botoks enjeksiyonları, sadece uygulandığı bölgede etkili olup, diğer bölgelerde terleme miktarında bir değişiklik yaratmamaktadır¹⁷. Uygulama sonrası kol altındaki dokunma hissinde olumsuz bir etki oluşmamaktadır¹⁷. Botoks, ter bezlerinin çalışmasını bloke ederek terlemeyi azaltır¹⁷ ve terleme miktarını dengeleyerek vücudun diğer bölgelerinden daha fazla terleme yapmayacağı şekilde düzenler¹⁸.

Botoks enjeksiyonları, ince çizgilerin ve kırışıklıkların azaltılmasında, kaş kaldırmada, migren tedavisinde ve kas spazmlarının giderilmesinde de etkilidir¹⁹. Ancak, botoks enjeksiyonlarının yaygın yan etkileri arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı, morarmalar, geçici olarak göz kapaklarında düşme, baş ağrısı ve nadir olarak alerjik reaksiyonlar yer alır¹⁹.

Botoks Tedavisinin Avantajları ve Dezavantajları

Botoks tedavisinin avantajları arasında hızlı ve etkili olması, cerrahi gerektirmemesi yer alır. Enjeksiyon sırasında ağrı minimal düzeydedir ve işlem sonrası ağrılar kısa sürede geçer¹⁸. Dezavantajları ise etkinin geçici olması, enjeksiyon ağrısı ve maliyettir. Nadir de olsa kas güçsüzlüğü gibi yan etkiler görülebilir¹⁷.

Botoks uygulaması, enfeksiyonlar, nörolojik hastalıklar, ilaç etkileşimleri, alerjiler, hamilelik ve emzirme gibi durumlarda uygulanmamalıdır¹⁷¹⁸. Ayrıca, yanlış uygulama istenmeyen sonuçlara yol açabilir ve çok nadir durumlarda kalıcı kas felci gibi ciddi etkilere neden olabilir¹⁹.

Aşırı terleme durumunda sık kıyafet değiştirmek durumunda kalan hastaların mutsuzluğa ve sosyal sıkıntılara neden olabilir¹⁷.

Sonuç olarak, botulinum toksin enjeksiyonları, aşırı yüz ve kafa terlemesi tedavisinde etkili bir seçenektir. Ancak, her tedavide olduğu gibi, botoks enjeksiyonlarının da avantajları ve dezavantajları vardır. Tedaviye başlamadan önce bir dermatolog veya ilgili uzman ile görüşmek ve bireysel durumu değerlendirmek önemlidir.

Oral İlaç Tedavileri

Aşırı terleme (hiperhidroz) tedavisinde oral ilaçlar önemli bir role sahiptir. Özellikle antikolinerjik ilaçlar, ter bezlerinin aktivitesini azaltarak terlemeyi kontrol altına alabilir. Bu ilaçlar arasında Oral Robinul (Glikopirolat), Klonidin, Propranolol ve Ditropan (Oksibutinin) yer alır²⁰.

Oral Robinul (Glikopirolat), küçük dozlarda kullanıldığında aşırı terlemeyi tedavi edebilir, ancak en sık görülen yan etkisi ağız kuruluğudur²⁰. Klonidin ve Propranolol genellikle yüksek tansiyon tedavisinde kullanılır, fakat aynı zamanda terlemeyi de azaltabilir²⁰. Ditropan (Oksibutinin) ise aşırı aktif mesane problemlerinin yanı sıra hiperhidroz tedavisinde de etkilidir²⁰.

Pin

Oral hiperhidroz ilaçları, genellikle diğer tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda tercih edilir. Bu ilaçların kullanımı sırasında ağız kuruluğu, bulanık görme, yorgunluk, baş dönmesi ve idrar retansiyonu gibi yan etkiler görülebilir²⁰. Bu nedenle, oral ilaç tedavisine başlamadan önce mutlaka bir doktor ile görüşmek ve düzenli takip altında olmak önemlidir.

“Hiperhidrozis olan hastaların en az yüzde 40’ında aşırı aktif ter bezleri sebebiyle avuç içi, ayak tabanı ve koltuk altı bölgelerinde aşırı terleme yaşanmaktadır.”²¹

Primer fokal hiperhidrozis (lokal terleme) olan ailelerde görülme oranı yüzde 40’tır²¹. Bu durum, genetik yatkınlığın oral ilaç tedavisi ihtiyacını artırabileceğini göstermektedir. Ancak, oral ilaçlar tek başına yeterli olmayabilir ve diğer tedavi yöntemleriyle kombine edilebilir. Örneğin, botoks enjeksiyonları el, ayak ve koltuk altı terlemesinde 6-12 ay etkili olabilirken, iyontoforez tedavisi haftada 5 gün, 20-30 dakikalık seanslar halinde uygulandığında başarılı sonuçlar verebilir²¹.

Sonuç olarak, oral ilaç tedavileri hiperhidroz için önemli bir seçenek olmakla birlikte, her hastanın ihtiyaçları ve tıbbi durumu farklıdır. Doğru tedavi planı için bir dermatolog veya ilgili uzmana danışmak ve düzenli takip altında olmak, aşırı terlemenin etkili bir şekilde kontrol altına alınmasını sağlayacaktır.

Cerrahi Yöntemler

Aşırı terleme (hiperhidroz) tedavisinde, diğer yöntemlerin etkisiz kaldığı durumlarda cerrahi tedavi seçenekleri devreye girmektedir. Cerrahi müdahaleler, özellikle şiddetli hiperhidroz vakalarında kalıcı bir çözüm sunabilir.

Endoskopik Torasik Sempatektomi (ETS)

Endoskopik Torasik Sempatektomi (ETS), hiperhidroz cerrahisi için en yaygın kullanılan yöntemlerden biridir. Bu işlemde, terlemeyi kontrol eden sempatik sinirler kesilir veya bloke edilir. ETS ameliyatı genellikle el ve koltuk altında aşırı terleme yaşayan hastalara uygulanır²².

Pin

ETS, küçük kesikler aracılığıyla göğüs kafesine girilerek gerçekleştirilir. Ameliyat süresi genellikle 10-15 dakika arasındadır ve anestezi ile birlikte 30-60 dakikayı bulabilir²². İşlem sonrası terleme hemen kesilir ve etki anında fark edilir²².

El ve koltuk altı bölgelerinde ETS ameliyatının başarı oranı genellikle %80’in üzerindedir, yüz bölgesinde ise %60’a düşmektedir²².

Her ne kadar ETS etkili bir yöntem olsa da, bazı yan etkileri mevcuttur. En sık karşılaşılan komplikasyon, kompansatuar hiperhidroz olarak bilinen refleks terlemedir²². Bu durum, vücudun diğer bölgelerinde aşırı terlemeye yol açabilir. Bu nedenle, cerrahi kararı hasta ve doktor tarafından dikkatle değerlendirilmelidir.

Aşırı terleme cerrahisi (ETS), nedeni belirlenemeyen primer hiperhidroz vakalarında sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir²³. Ancak, sinir sistemi rahatsızlıkları gibi bazı hastalıkların neden olduğu sekonder hiperhidroz durumlarında da uygulanabilir²³.

Davranışsal ve Psikolojik Tedavi

Aşırı terlemeyi tetikleyen önemli faktörlerden biri stres ve anksiyetedir. Anksiyete belirtileri arasında sürekli endişe hali, huzursuzluk, konsantrasyon zorluğu, uyku problemleri, kas gerginliği ve hızlı kalp atışı yer alır²⁴. Anksiyete fiziksel belirtileri arasında en yaygın olanlar kalp çarpıntısı, terleme, titreme, nefes darlığı ve mide bulantısıdır²⁴. Panik atak anında görülen belirtiler arasında da terleme, nefes darlığı, baş dönmesi, göğüs sıkışması ve mide bulantısı bulunmaktadır²⁵.

Davranışsal ve psikolojik tedaviler, bu faktörleri kontrol ederek terlemeyi azaltmayı amaçlar. Bilişsel davranışçı terapi, psikoterapi ve ilaç tedavisi yöntemlerinin panik atak tedavisinde kullanıldığı ifade edilmektedir²⁵. Anksiyete tedavisinde de ilaç tedavisi (antidepresanlar), psikoterapi veya konuşma terapisi ve diyalektik davranış terapisi kullanılmaktadır²⁶.

Stres Yönetimi Teknikleri

Stres yönetimi teknikleri, gevşeme egzersizleri ve hipnoz gibi yöntemler, kişinin terleme tetikleyicileriyle başa çıkma becerilerini geliştirir ve kaygıyı azaltır. Bu teknikler şunları içerebilir:

• Derin nefes alma egzersizleri
• Kas gevşetme teknikleri
• Meditasyon ve mindfulness uygulamaları
• Hipnoz seansları

Psikolojik destek, hiperhidrozun duygusal etkilerini hafifletmeye yardımcı olur ve bireyin özgüvenini artırır.

Anksiyete bozuklukları, kişilerin günlük yaşamlarını olumsuz etkileyerek iş, okul ve sosyal ilişkiler gibi alanlarda zorluklara yol açabilir²⁴. Bu nedenle, davranışsal ve psikolojik tedaviler, aşırı terleme sorununun yanı sıra bireyin genel yaşam kalitesini de iyileştirmeyi hedefler.

Tedavi Yöntemi	Etki Mekanizması
Bilişsel Davranışçı Terapi	Olumsuz düşünce kalıplarını değiştirme
Gevşeme Teknikleri	Stresin fiziksel belirtilerini azaltma
Hipnoz	Bilinçaltı düzeyde rahatlama sağlama

Doğal ve Bitkisel Yöntemler

Aşırı terleme problemi genellikle 25 yaşından itibaren kadınlar ve erkeklerde görülmektedir²⁷. Doğal ve bitkisel yöntemler, terlemeyi azaltmada yardımcı olabilir. Nane, serinletici ve ter bezi aktivitesini azaltıcı etkilere sahiptir. Elma sirkesinin terlemenin azaltılmasında etkili olduğu belirtilmektedir²⁷.

Alıç çayının aşırı terleme sorunlarına iyi geldiği, kan basıncını düzenlediği, sindirim ve solunum sistemini rahatlatıp stres seviyesini düşürdüğü ifade edilmektedir²⁸. Karabaş otunun terlemeyi düzenleyici etkisinin yanı sıra kansere karşı koruyucu, sindirim sistemi yaralarını iyileştirici ve sinirsel baş ağrılarına iyi geldiği bilgisi paylaşılmıştır²⁸.

Yeşil çay terleme sorunlarına faydalı olabilir, ancak fazla tüketimi kafein içeriğinden dolayı uykusuzluk ve çarpıntıya yol açabileceği unutulmamalıdır²⁸. Adaçayı, ter bezlerini doğal olarak düzenleyebilir. Ayrıca, bitkisel içerikli deodorantlar, özellikle hindistan cevizi yağı ile kafur karışımı, terden kaynaklanan bakterilere karşı koruma sağlayabilir²⁸.

Aşırı terlemenin sebepleri arasında hormonal sorunlar, şeker hastalığı, tiroit, obezite gibi hastalıkların yanı sıra genetik yatkınlık, çevresel faktörler ve stres seviyeleri de etkili olabilir²⁸²⁹. Stres altında olma veya anksiyete yaşama hallerinde terlemenin artışı sıkça gözlemlenir, özellikle sosyal durumlarda veya performans endişeleri yaşandığında belirginleşebilir²⁹.

Bitkisel veya doğal tedavilerin aşırı terleme için etkili olduğuna dair kanıt yoktur, ancak bazı kişiler bitkisel ilaçlar ve doğal takviyelerin terleme şiddetini azaltabileceğine inanmaktadır²⁹.

Bu doğal ve bitkisel yöntemler genellikle güvenlidir, ancak etkinlikleri kişiden kişiye değişebilir. Doğal tedavilere başlamadan önce bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

Doğal Yöntem	Etkileri
Nane	Serinletici, ter bezi aktivitesini azaltır
Elma Sirkesi	Cildin pH dengesini düzenler, bakteri oluşumunu engeller
Adaçayı	Ter bezlerini doğal olarak düzenler
Alıç Çayı	Kan basıncını düzenler, stresi azaltır
Karabaş Otu	Terlemeyi düzenler, kansere karşı korur

Aşırı Yüz Terlemesi İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Aşırı yüz terlemesi, günlük yaşamı olumsuz etkileyen bir durumdur. Yüz terlemesi uzmanı olan dermatologlar, bu sorunun çözümünde önemli bir rol oynar. Dermatologlar, hiperhidroz konusunda deneyimli olup, uygun tedavi planını belirleyebilirler. Hiperhidroz doktoru olan dermatologlar, fiziksel muayene ve ayrıntılı tıbbi öykü ile terlemenin nedenlerini araştırırlar. Gerekirse kan testleri ve ter ölçüm testleri yapabilirler³⁰.

Dermatologların Rolü

Dermatologlar, aşırı terleme şikayetlerinin günlük yaşamları olumsuz etkilediği kişilerin tedavileri için erken zamanda başvurması gerektiğini vurgularlar³⁰. Ter bezlerinden salınan sıvı tuz içerir ve terleme vücudun serin kalmasını sağlar³⁰. Ancak bazı insanlar hiperhidroz adı verilen aşırı terleme sorunu yaşamaktadır³⁰. Dermatologlar, primer bölgesel hiperhidrozis hastalarının %60-80’inde aile öyküsü bulunduğunu belirtirler³¹.

Diğer Uzmanlara Yönlendirme

Hiperhidroz doktoru olan dermatologlar, altta yatan bir sağlık sorunu olduğunda hastaları endokrinolog veya psikiyatr gibi diğer uzmanlara yönlendirebilirler. Aşırı terlemenin nedenleri arasında stres, alkol, akciğer rahatsızlıkları, beslenme alışkanlıkları ve bazı hastalıklar bulunmaktadır³⁰. Multidisipliner bir yaklaşım, hiperhidrozun etkili şekilde tedavi edilmesini sağlar.

Terleme Türü	Başvurulacak Bölüm
Bölgesel Terleme	Dermatoloji, Göğüs Cerrahisi
Genel Terleme	İç Hastalıkları, Endokrinoloji
Gece Terlemesi	İç Hastalıkları, Göğüs Hastalıkları
Çocuklarda Terleme	Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları

Tedavi için bölgesel terleme durumunda dermatoloji veya göğüs cerrahisi, genel terleme durumunda iç hastalıkları ve endokrinoloji, gece terlemesi için iç hastalıkları ve göğüs hastalıkları, çocuklarda terleme için çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümlerine başvurulabilir³⁰.

Sonuç

Başın aşırı terlemesi, hiperhidrozun yaygın bir şeklidir ve kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Genetik yatkınlık, primer bölgesel hiperhidrozis hastalarının %60-80’inin birinci derece yakınlarında da bu hastalığın görüldüğünü göstermektedir³¹. Hormonal değişiklikler, özellikle ergenlik, hamilelik ve menopoz dönemlerinde terleme sorunlarını artırabilir³². Kadınlarda özellikle menopoz sonrası aşırı terleme görülebilirken, aşırı kilo, alkol ya da uyuşturucu kullanımı, baharatlı yiyecekler ve kafein gibi etkenler de terlemeyi artırabilmektedir⁹.

Yüz terlemesi, stres ve anksiyete durumlarında daha belirgin olabilir³². Sıcak ve nemli hava, fiziksel aktivite gibi faktörler de terlemeyi tetikleyebilir³². Primer bölgesel hiperhidrozis hastalarının şikayetleri yaş grubuna göre değişebilir; çocukluk çağında fiziksel aktiviteler sırasında belirtiler ortaya çıkarken, erişkinlerde sosyal ilişkilerde sorunlar yaşanabilir³¹. 18-30 yaş arasında daha fazla görülen lokal terleme sorunları sosyal yaşamı olumsuz etkileyebilmektedir⁹.

Tedavi seçenekleri arasında topikal kremler, iyonoforez, botulinum toksin enjeksiyonları ve cerrahi yöntemler yer alır. Botoks toksini ile yapılan tedavi, el bölgesinde 3 ay, koltuk altında ise 6 ay etkili olabilir³¹. Aşırı terleme ameliyatı genellikle toplamda yarım saat sürmekte, ancak en sık görülen riski refleks veya kompansatuar terlemedir³¹. Dermatologlar, aşırı terleme durumlarını teşhis ve tedavi etmede uzmandır³². Davranışsal terapi ve stres yönetimi teknikleri de terleme problemlerini hafifletmede faydalı olabilir³².

Sonuç olarak, başın aşırı terlemesi ciddi bir sorundur ve uygun tedavi yaklaşımıyla kontrol altına alınabilir. Aşırı terleme ve terlemenin durmadığı durumlar, uykuda terleme ile birlikte göğüs ağrısı, ateş, hızlı nabız, nefes darlığı, kilo kaybı gibi belirtiler varsa en kısa sürede bir uzmana başvurulması gerekmektedir⁹. Doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle, hiperhidroz özet olarak kontrol edilebilir ve kişinin yaşam kalitesi artırılabilir.

Kaynak Bağlantıları

1. Aşırı Terleme (Hiperhidrozi) Nedir? Nedenleri ve Tedavileri Nelerdir? – https://www.buyukanadoluhastanesi.com/haber/2136/asiri-terleme-hiperhidrozi-nedir-nedenleri-ve-tedavileri-nelerdir
2. Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Nedir? Aşırı Terleme Neden Olur? – https://www.cerrahi.com.tr/asiri-terleme-hiperhidroz-nedir-asiri-terleme-neden-olur/99/1083/
3. Aşırı Terleme Neden Olur? – A Life Sağlık Grubu – Sağlıklı Yaşam Huzurlu Gelecek – https://www.alifesaglikgrubu.com.tr/makale/asiri-terleme-neden-olur/2236
4. HİPERHİDROZ NEDİR? | Doç. Dr. Erkan Yıldırım – https://terleme.com.tr/hiperhidroz-nedir/
5. Terleme Bir Hastalık Sinyali Olabilir – https://yeditepehastaneleri.com/saglik-rehberi/hastaliklar-tedaviler/terleme-bir-hastalik-sinyali-olabilir
6. Aşırı El, Koltukaltı ve Yüz Terlemesi (Hyperhidrosis) – https://www.drozkandemirhan.com/asiri-el-koltukalti-ve-yuz-terlemesi-hyperhidrosis/
7. Yüz Terlemesi Neden Olur? – Filiz Karslıoğlu – https://www.filizkarslioglu.com/yuz-terlemesi-neden-olur/
8. Aşırı ter, uyarı ve risklidir! – Eryaman Hastanesi – https://eryamanhastanesi.com.tr/duyuru/asiri-ter-uyari-ve-risklidir/
9. Terlemeye Neden Olabilen 11 Rahatsızlığa Dikkat! – Memorial – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/terlemeye-neden-olabilen-11-rahatsizliga-dikkat
10. Aşırı Bölgesel Terleme (Hiperhidrosis) Nedenleri ve Tedavisi – Adalet Demir – https://dradaletdemir.com/hastaliklar/asiri-bolgesel-terleme-hiperhidrosis-nedenleri-ve-tedavisi/
11. 4 Mevsim Görülen Aşırı Terleme Sorununa Dikkat – Memorial – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/4-mevsim-gorulen-asiri-terleme-sorununa-dikkat
12. Celalettin Kocatürk – Aşırı Terleme Nedir? – https://celalettinkocaturk.com/blog/asiri-terleme-nedir
13. Aşırı terleme (primer hiperhidroz) | Defne Erkara – https://www.defneerkara.com/asiri-terleme-primer-hiperhidroz.html
14. AŞIRI TERLEME VE TEDAVİSİ » Lotus Dermatoloji – https://lotusdermatoloji.com/service/asiri-terleme-ve-tedavisi/
15. El Terlemesi Neden Olur? El Terlemesi Nasıl Geçer? – Yenimed Tıp Merkezi – https://yenimed.com.tr/el-terlemesi-neden-olur-el-terlemesi-nasil-gecer/
16. Ayak Terlemesi Tedavisi Fiyatları 2024 | Mayasente – https://www.mayasanteizmir.com/ayak-terlemesi/
17. Aşırı Terleme Tedavisi | Ankara Botoks 2024 Fiyatları – https://www.ekremcivas.com/botoks/asiri-terleme-tedavisi/
18. Terleme Tedavisi, Aşırı Terleme Sorunu – Dr Mert Ersan – https://drmertersan.com/services/terleme-tedavisi-icin-botoks-botulinum-toksin-uygulamasi/
19. Botulinum Toksin: Yan Etkiler ve Riskler Nelerdir? – https://www.draycaatalay.com/botulinum-toksin-yan-etkiler-ve-riskler-nelerdir/
20. Terleme Tedavisinde Kullanılan İlaçlar – https://www.tarikcavusoglu.com/tr/blog/terleme-tedavisinde-kullanilan-ilaclar
21. Aşırı Terleme (Hiperhidrozis) – Doç. Dr. İlhan Ocakcıoğlu – https://ilhanocakcioglu.com/asiri-terleme-hiperhidrozis/
22. ETS ameliyatı nedir? Nasıl uygulanır? – Memorial – https://www.memorial.com.tr/tedavi-yontemleri/ets-ameliyati-nedir-nasil-uygulanir
23. Aşırı Terleme Sorununa Cerrahi Tedavi – Memorial – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/asiri-terleme-sorununa-cerrahi-tedavi
24. Anksiyete Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir? – https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/anksiyete/
25. Panik Atak Belirtileri Nelerdir? Neden Olur ve Nasıl Geçer? – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/panik-atak-nedir
26. Anksiyete Nedir? Anksiyete Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri – https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/anksiyete-nedir-anksiyete-belirtileri-nelerdir
27. Terlemeyi Önlemenin Doğal Yöntemleri Nelerdir? – HospitalTürk – https://hospitalturk.com/terlemeyi-onlemenin-dogal-yontemleri-nelerdir/
28. Aşırı Terlemeye İyi Gelen 6 Doğal Tedavi – Nefis Yemek Tarifleri – https://www.nefisyemektarifleri.com/blog/asiri-terleme-tedavileri/
29. Aşırı Terleme Neden Olur? | Aktıp Hastanesi – https://www.aktip.com.tr/asiri-terleme-neden-olur-722
30. Terleme için hangi bölüme/doktora gidilir? – https://www.sozcu.com.tr/terleme-icin-hangi-bolume-doktora-gidilir-szcu2-wp5001797
31. Aşırı Terleme (Hiperhidroz) Neden Olur? Terlemeye Ne İyi Gelir? – https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/asiri-terleme-nedenleri-ve-tedavileri
32. Kafa ve Yüz Terlemesi Tedavisi Nasıl Yapılır? | Dermal Klinik – https://www.dermalklinik.com/kafa-ve-yuz-terlemesi/