Kolesterol ilaçları, karaciğer tarafından üretilen ve kanda dolaşıma katılan bir tür yağ olan kolesterolün düşürülmesini sağlarlar. Kolesterol karaciğerde üretilmesinin yanı sıra dışarıdan, yani hayvansal gıdalar yolu ile de vücuda katılabilir. Organ sağlığı ve yaşamsal faaliyetlerin düzenli sürdürülebilmesi için vücudun kolesterole ihtiyacı vardır ancak belirli oranlarda…
Kolesterol vücutta yeterli üst sınırdan fazla miktarlarda bulunması durumunda hayati tehlike arz edebilecek hastalıklara yol açabilmektedir. Kolesterol ilaçları da bu hayati tehlikelere karşı önlem alabilmek için kullanılırlar. Kişiler kanlarında bulunan kolesterol miktarını kontrol altına alamadıklarında devreye ilaçların girmesi gerekebilir. Kolesterol doğal yollar, düzenli egzersiz ve beslenme ile de düşürülebilir ancak bu yöntemler yetersiz kaldığında kolesterol ilaçları vücut sağlığında önemli bir rol oynayabilir. İlaçlar ile ilgili ayrıntılara geçmeden önce kolesterol türlerine değinmekte fayda vardır.
Kolesterol Türleri
Kolesterol HDL ve LDL şeklinde adlandırılan iki farklı türde bulunur. Bunlardan HDL iyi kolesterol olarak bilinmektedir. HDL yüksek yoğunluğa sahip bir yağ türüdür ve iyi kolesterol olarak anılmasının sebebi vücuttan bu yağın atılmasına yardımcı olmasından kaynaklanır. Kolesterol türlerinden diğeri olan LDL ise kötü kolesterol olarak tanımlanır. Yoğunluğu düşüktür ve damarlarda birikerek dolaşım sisteminin düzgün çalışmasına engel olabilir. LDL’nin yol açabileceği bu olumsuzluk kalbe kan akışını düzeltmek için daha fazla efor sarf ettirir. LDL’nin kötü kolesterol olarak anılması da tam olarak vücutta meydana getirebileceği hastalıklardan ileri gelir. Kanında yüksek oranda LDL değerlerine sahip olan biri kalp krizi ve inme gibi risklerle karşı karşıyadır.
Kolesterol İlaçları İsimleri
Statinler olarak adlandırılan kolesterol düşürücü ilaçlar karaciğerin kolesterol üretimindeki etkinliğini azaltırlar. Asıl etki mekanizması LDL kolesterolün düşürülmesine yöneliktir. HDL kolesterol düzeylerine sınırlı etkileri vardır. Statinler olarak anılan LDL kolesterol düşürücü ilaçların bazıları:
- Livalo (pitavastatin)
- Pravakol (pravastatin)
- Crestor (rosuvastatin)
- Mevakor (lovastatin)
- Leskol (fluvastatin)
- Lipitor (atorvastatin)
- Zocor (simvastatin)
Etkileri: Bu gruba dâhil olan ilaçların etkileri genel olarak ortaktır. En yaygın kullanılan kolesterol düşürücü ilaç türleridir ve karaciğerdeki kolesterol üretici enzimleri baskılarlar. Ayrıca kan damarlarını iyileştirici, enfeksiyon/ödem önleyici ve kan sulandırıcı etkileri de vardır.
Yan Etkileri: Kabızlık, mide bulantısı, baş ağrısı, soğuk algınlığı benzeri belirtiler, kas ağrıları, karaciğerde düşük hasar, kan şekerinin yükselmesi, bazı nörolojik sorunlar
Dipnot: Kolesterol ilaçları greyfurt suyu ile birlikte alınmamalıdır. Çok ağır yan etkilere yol açabilir.
Praluent ve Evolocumab
Statin grubundaki ilaçlar kolesterol düşürmek için yeterli olmadığı durumlarda ek olarak PCSK9 inhibitörü grubundaki ilaçlar kullanılabilir. Praluent ve Evolocumab da bu gruptaki ilaçlardandır. Genellikle kalp hastalığı kaynaklı riskler taşıyan kişilerin kolesterol tedavisinde kullanılırlar.
Yan etkileri: Miyalji olarak da adlandırılan kas ağrıları ve sırt ağrısı vardır. Enjeksiyon yolu ile vücuda verildikleri için enjekte edildiği bölgede ödem ya da ağrı da olabilmektedir. Bunun dışında maliyeti de diğer ilaçlara göre daha yüksektir.
Lipidil
Lipidil; Tricor, Antara, Fenoglide, Fibricor, Lipofen, Triglide, Trilipix ile birlikte fibratlar sınıfından bir ilaçtır. Trigliseritin düşürülmesi için kullanılır. Trigliserit de vücutta bulunan yağlardan biridir ve besinler yolu ile vücuttaki seviyeleri artabilir. Trigliseritin düşürülmesi için kullanılan Lipidil de bu besinler kaynaklı olumsuzlukların giderilmesi için kullanılır.
Yan Etkiler: Kabızlık ya da ishal başta olmak üzere, kilo kaybı, kusma, gaz, şişkinlik, mide ağrısı, baş/sırt ağrısı, kas ağrısı
Kolestiramin
Kolestipal ve Kolesevelam ile birlikte safra sınıfındandır ve safraya bağlanarak vücuda etki eder. Asıl kullanım amacı LDL, yani kötü kolesterolü düşürmek ve HDL kolesterolün yükselmesine katkıda bulunmaktır.
Yan Etkileri: Boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı, kabızlık, ishal, kilo kaybı, gaz, şişkinlik, bulantı, kusma, midede ağrı
Niaspan
Niaspan ve muadili Niacor hem reçeteli hem de reçetesiz olarak satılabilen nikotinik asit sınıfı ilaçlardır. LDL kolesterolü ve trigliseriti düşürerek HDL kolesterolü artırıcı etki yaparlar. Gut hastaları ya da kronik karaciğer rahatsızlığı olanlar Niaspan, Niacor ya da türevlerini kullanmamalıdır.
Yan Etkileri: Niasin içerikli ilaçların başlıca yan etkisi yüzde kızarıklıktır. Tok karna alındığında yan etki daha hafif seyredebilir. Ayrıca doktor önerisine göre Niaspan almadan yarım saat önce aspirin içilebilir. Bu, kızarıklığın hafif seyretmesine destek olabilir. Bunun dışında diğer yan etkileri ise; kaşıntı ya da cildin bazı bölgelerinde karıncalanma, baş ağrısı, mide bulantısı, kan şekerinin düşmesi, öksürük.
En iyi kolesterol ilacı hangisi?
Uzman bir doktor tarafından yüksek kolesterol değerinin düşürülmesine yardımcı olmak için ilaç yazılabilir. Bu ilaçların kullanılması sırasında gözlem çok önemlidir. Dolayısıyla hâlihazırda kullanılan diğer ilaçlarla etkileşimleri, gösterdiği yan etkiler ve kronik bazı hastalıklara karşı etkileri gözlemlenerek en iyi kolesterol ilacına doktor ile karar verilir. Statin grubu ilaçlar genellikle kolesterol düşürmek için yan etkileri gözlemlenerek değiştirilebilecek başlangıç ilaçlarıdır. Kolesterol ilaçları bir uzman doktor tarafından reçete edilmeden kesinlikle kullanılmamalıdır.
Kolesterol ilaçları kilo verdirir mi?
Nadiren de olsa kolesterol düşürücü ilaçlar bazen yan etki olarak kilo kaybına neden olabilmektedir. Özellikle yüksek dozlu kullanımlarda kolesterol düşüren ilaçların kilo verdirdiği klinik çalışmalarda kanıtlanmıştır. Bazı yan etkiler ise dolaylı olarak kilo kaybı yaşanmasını da tetikleyebilir. Örneğin kolesterol düşürücü ilaç kullanımlarında sık rastlanan yan etkilerden biri olan mide bulantısı ve kusma beslenme düzeninizi etkileyebilir. Bazı HDL kolesterol düşürücü ilaçlarınsa iştah kaybına yol açtığı da bilinmektedir. Bu iştah kaybı sonucu beslenme düzeninde meydana gelen olumsuzluklar kilo vermeye neden olabilir. Bazı ilaçlarda ise yan etki olarak kilo vermenin yanı sıra kilo alma da gözlemlenebilmektedir. Ayrıca yine HDL kolesterol düşürücü ilaçlarda metabolizma hızlandırıcı özellikler de bulunabilmektedir. Kolesterolü düşürmelerinin yanında HDL düşürücü ilaçlar metabolizmayı da hızlandırarak vücutta karbonhidrat yakımını da sağlayabilmektedir. Doktor kontrolünde dozu ve kullanım sıklığı belirlenen kolesterol ilaçları vücutta yol açtığı reaksiyonlara göre doktor tarafından değiştirilebilir ya da ek bir ilaçla takviye edilebilir.
Kolesterol ilaçları böbreğe zarar verir mi?
Kolesterol ilaçları genel kanının aksine böbreklere büyük çaplı zararlar vermez. Kolesterol ilacı kullanımına bağlı böbrek hasarı riski oldukça düşüktür ve bu konuda doktorunuz sizi mutlaka bilgilendirecektir. Ayrıca böbrek yetmezliği ya da buna benzer böbrek kaynaklı bir hastalığınız varsa bu konuda doktorunuzu bilgilendirmeniz önemlidir. İlaç seçimi ve dozları bu durum göz önüne alınarak gerçekleşecektir.
Ayrıca kolesterol ilaçlarının böbreğe zarar verip vermediğine ilişkin yapılan klinik bir çalışmaya göre bazı sonuçlar elde edilmiştir. Alınan sonuçlara göre yüksek dozlu kolesterol ilacı kullanımlarında böbrek hasarı yaşama ihtimalinin %30’lar civarında olduğu ortaya çıkmıştır. Günümüzde de süren araştırmalar düşünüldüğünde henüz bu konuda kesinleşmiş veriler elde etmemizi sağlayacak bir sonuç yoktur. Ancak şu belirtilmelidir ki yüksek kolesterolün neden olabileceği ölümcül hastalıklara karşı önlem almak çok önemlidir. Dolayısıyla böbrek hasarı riski ile kıyaslandığında kolesterol yüksekliği çok daha ölümcül sonuçlara yol açabilmektedir. Doktorunuz bu konuda sizin için en doğru kararı verecek ve böbrek hasarı riskini en aza indirmek için gereken önlemleri almanızı sağlayacaktır.
Pazının Faydaları
Eğer doktor tarafından reçete edilmiş bir kolesterol ilacı kullanmaktaysanız ya da ilaca yeni başlayacaksanız beslenme düzeninizde yapacağınız küçük değişikliklerle tedavi sürecini hızlandırmak mümkündür. Hem de pazı ile! Pazının kolesterolü düşürdüğü kesin olarak bilinmekle birlikte, şeker hastalığına ve gözlere iyi geldiğini de söyleyebilmek mümkündür. Vücut için yararlı birçok bileşeni barındıran pazı beslenme programınızda mutlaka bulunması gereken mucizevi bir bitkidir. Bu bitkiyi çiğ ya da pişmiş olarak tüketmek vücudunuzun sağlığı için oldukça önemlidir.
Source: heart / mayoclinic / webmd / cdc / healthline