Hipopituitarizm Nedir?
Hipopituitarizm, hipofiz bezinin salgılaması gereken bir veya daha fazla hormonu salgılayamadığı veya yeterli miktarda salgılayamadığı bir durumdur. Bu durum hipofiz bezindeki veya hipotalamustaki bir hastalık nedeniyle ortaya çıkabilir.
Hipofiz bezinde salgılanması gereken hormonların tümünün az salgılandığı veya hiç salgılanmadığı durumda, hastalık panhipopituitarizm olarak adlandırılır. Bu durum çocukları veya yetişkinleri etkileyebilir.
Hipopituitarizm hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilir. Bazı kişilerin genetik olarak hipopituitarizme eğilimi vardır. Ancak vakaların birçoğunda hipopituitarizmin nedeni bilinmemektedir.
Hipofiz bezi ve diğer bezler tarafından salgılanan hormonların büyüme, üreme ve kan basıncı gibi vücut fonksiyonları üzerinde önemli bir etkisi vardır. Bu hormonlardan biri veya birden fazlasının yeterli miktarda salgılanamaması halinde vücut normal işlevlerini yerine getirmekte zorlanabilir.
Hipofiz bezi vücut için son derece önemli hormonların üretilmesini sağlar. Bu hormonlardan bazıları şunlardır: adrenokortikotropik hormon (ACTH), TSH yani tiroid uyarıcı hormon, FSH yani folikül uyarıcı hormon, GH yani büyüme hormonu, prolaktin.
Hipopituitarizm Belirtileri Nelerdir?
Bazı kişilerde hiçbir semptom görülmeyebilir veya semptomlar yavaş yavaş ortaya çıkabilir. Bazı kişilerde ise semptomlar ani ve ağır olarak ortaya çıkabilir. Belirtiler eksikliği duyulan hormonla ilişkili olacaktır.
ACTH eksikliği: Adrenokortikotropik hormon eksikliğinde semptomlar yorgunluk, düşük tansiyon, kilo kaybı, halsizlik, depresyon, bulantı veya kusma olacaktır.
Prolaktin eksikliği: Kadınlarda süt üretimi olmaz. Erkeklerde bir semptom görülmez.
ADH (antidiüretik hormon) eksikliği: Semptomlar arasında susuzluk ve sık idrara çıkma vardır.
TSH eksikliği: Tiroid hormonu eksikliğinde semptomlar ağrı, kabızlık, kilo alımı, enerji azalması, soğuğa duyarlılık ve kas zayıflığı olacaktır.
FSH ve LH eksikliği: Bu hormonların eksikliğinde kadınlarda regl düzensizliği veya hiç regl görmeme ve kısırlık ortaya çıkacaktır. Erkeklerde ise vücut ve yüz kıllarında azalma, halsizlik, cinsel isteksizlik, erektil disfonksiyon ve infertilite ortaya çıkar.
BH (Büyüme hormonu) eksikliği: Büyüme hormonu eksikliğinde çocuklarda görülen belirtiler arasında kısa boy, bel ve yüz çevresinde yağlanma ve büyüme geriliği vardır. Yetişkinlerde görülen semptomlar arasında düşük enerji, çabuk yorulma, kilo alma, kas kütlesinde azalma, depresyon ve anksiyete bulunur.
Hipopituitarizmin Nedenleri Nelerdir?
Hipopituitarizm, genellikle hipofiz bezinde bulunan bir tümör nedeniyle oluşur. Bu tümör hipofiz bezinin hormon salgısını etkileyecek kadar büyüyebilir. Ayrıca optik sinirleri de sıkıştırıp gözle ilgili sorunlara neden olabilir.
Diğer nedenler şunlardır:
- Radyasyon,
- İnme gibi nedenlerle beyne kan akışında sorun olması,
- Narkotik ilaçlar,
- Kortikosteroidler,
- Beyin ameliyatı
- Enfeksiyon
- Sarkoidoz gibi hastalıklar
- Genetik mutasyon
- Doğum esnasında kan kaybı
- Başa darbe alınması
- Bazı hallerde hipopituitarizmin nedeni tespit edilemeyebilir.
Hipopituitarizm Nasıl Teşhis Edilir?
Doktorunuz hipopituitarizmden şüphelendiği takdirde birçok test isteyebilir. Bunlardan bazıları şunlardır:
Kan testleri: Doktorunuz hormon seviyelerini gösteren kan testleri isteyebilir. Böylece tiroid, adrenal bezi hormonları veya seks hormonlarının seviyeleri öğrenilir ve hastalığınız ile ilgili tahmin yürütülebilir.
Stimülasyon testi: Bu test de hormon seviyelerinizi ölçen bir testtir. Bu testlerden endokrinoloji uzmanları sorumludur. İlk önce hormon salgılanmasını uyaran belirli ilaçlar alınır ve daha sonra vücudunuzun hormon seviyeleri kontrol edilerek yeterli salgı yapıp yapamadığınıza bakılır.
Manyetik rezonans görüntüleme: Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) ile hipofiz tümörü veya başka hipofiz bezi sorunları tespit edilebilir.
Hipopituitarizm Nasıl Tedavi Edilir?
Hipopituitarizm hormon replasman tedavisi ve hipopituitarizme neden olan rahatsızlık ortadan kaldırılarak tedavi edilir. Hormon replasman tedavisinde aşağıdaki ilaçlar kullanılır:
Kortikosteroidler: Hidrokortizon veya prednizon gibi ilaçlar, adrenokortikotropik hormon (ACTH) eksikliği nedeniyle salgılanamayan adrenal hormonlarını ikame eder. Bu ilaçlar oral yolla alınır.
Büyüme hormonu: Somatropin diye adlandırılan ilaç büyüme hormonunu ikame eder. Bu ilaç deriye enjekte edilir.
Seks hormonları: Kadınlar için östrojen erkekler için ise testesteron ikamesi gerekir. Östrojen, kadın üreme sisteminin ve meme gibi ikincil cinsiyet özelliklerinin geliştirilmesi ve sürdürülmesi açısından önemlidir. Testesteron ise sakal gibi erkeklerdeki ikincil cinsiyet özelliklerinin geliştirilmesi ve sürdürülmesi açısından önemlidir.
Levotiroksin: Bu ilaç, tiroid uyarıcı hormon yani TSH eksikliğinden kaynaklanan düşük tiroid hormon düzeylerini normale döndürür.Ameliyat: Hipofiz bezinde tümör bulunuyora ameliyat ile alınması gerekir.