Yeşil çayın ne gibi faydaları var? Sorusuna birçok kişinin farklı cevapları olacaktır. Biz bu yazımızda detaylı bir şekilde bunları inceleyeceğiz. Latince adı Camellia sinensis olan yeşil çay, çaygiller familyasından Doğu Asya’ya özgü ancak başka yerlerde de yetişen yaprak dökmeyen çalı görünümünde çok yıllık bir ağaççıktır.
Ülkemizde çay, Doğu Karadeniz bölgesinde, özellikle Rize’de yoğun olarak yetiştirilmektedir. Çayın okside olmamış hali olan bu çayın yabani olarak yetişen ağaçları 10-15 metre kadar uzayabilir.
Yani siyah çay ile yeşil çay esasen aynı bitkidir fakat yeşil çay, siyah çay kadar işlenmemiştir ve bu nedenle antioksidan özelliklerini kaybetmemiştir.
Çay bitkisinin yapraklarının sapları kısa, uzun ve sivri dişlidir. Çiçekleri beyazdır fakat bazı türlerinin çiçekleri sarımsı veya pembemsi olabilir. Hafif bir kokusu olan çay bitkisinin meyvesi odunsu yapılı ve kapsül şeklindedir ve bitkinin tohumlarını yaşamaktadır.
Çayın içerisinde, tanenler, kafein, B vitaminleri, C vitamini, E vitamini, saponinler, magnezyum, potasyum, sodyum ve manganez bulunur.
Yeşil çay nasıl kullanılır?
Tıbbi yararlarının yanında içecek olarak kullanılan bu çay antioksidan açısından oldukça zengindir.
Yeşil çay nasıl yapılır?
• 1 bardak klorsuz suyu kaynatınız.
• Kaynadıktan sonra ocaktan alınız.
• 1 çay kaşığı veya 1 poşet çay şeklindeki yeşil çayı fincana koyunuz ve üstüne kaynamış suyu dökünüz.
• Ayrıca kaynar suyu dökmeden önce bardağı buharda ısıtabilirsiniz.
• Yeşil çayı 2 ila 3 dakika kadar demledikten sonra süzünüz.
Bu çayın yapımı hakkında bilgilendirmeyi sizlere sağladığımıza göre, yeşil çayın ne gibi faydaları var? Bunu inceleyelim.
Yeşil çay faydaları
Bu çay özellikle Geleneksel Çin Tıbbı ve Ayurveda‘da kullanılır. Yeşil çay, geleneksel olarak, zihinsel uyanıklık sağlamak, kilo vermek ve kalp sağlığı için, yüksek kolesterol, diyabet ve düşük tansiyona karşı kullanılmıştır. Yeşil çay faydaları nelerdir? Başlıklar halinde ele alalım.
Yeşil çayın bilimsel araştırmalara dayanan faydaları
Yeşil çay, flavanoller, flavandioller, flavonoidler, fenolik asitler olmak üzere polifenoller açısından zengindir ve sağlığa yönelik faydaları bu içeriğiyle ilgilidir. Yeşil çayın içerisinde bulunan polifenollerin büyük bir çoğunluğu kateşinler olarak bilinen flavonollerdir. Yeşil çayda dört çeşit kateşin bulunur: epikateşin, epigallokateşin, epikateşin-3-gallat ve EGCG. Yeşil çayın ne gibi faydaları var? Diyenler için verebileceğimiz cevap;
Kalp hastalıkları
Birçok bilimsel araştırma yeşil çayın kalp hastalıkları ve inmeye karşı koruyabileceğini göstermektedir. Örneğin 2015 yılında yapılan bir araştırmada yeşil çayın içerisinde bulunan kateşinlerin kalp hastalıkları ile olan ilişkisi incelenmiştir. Bu araştırmada önemli bulgulara ulaşılmıştır; bu bulgular şunlardır:
- Yeşil çayın içerisindeki antioksidan özelliği olan kateşinler hücrelere zarar veren serbest radikallerle savaşır ve böylece vücudu kronik hastalıklara karşı korur.
- Gene kateşinler bağırsaklardan lipid emilimini azaltır. Bu nedenle yeşil çay kilo kontrolüne ve kilo vermeye katkıda bulunabilir.
- Kateşinler vasküler enflamasyonu ve aterosklerozu (damar sertliği) önler. Bu nedenle yeşil çayın kalp hastalıkları ve inme riskine karşı koruyucu olduğunu söyleyebiliriz.
- Kateşinler ayrıca trombojenezi engeller. Yani kan pıhtılarının oluşmasını önler. Tüm bu bulgulara dayanarak yeşil çayın kalp sağlığı için olağanüstü faydaları olduğunu söyleyebiliriz.
Yeşil çayın ne gibi faydaları var merak edenler için bu bilgileri verebiliriz. Bunun dışında diyetlerinde daha fazla yeşil çay tüketen insanların, toplam kolesterol seviyelerinin daha iyi ve kötü kolesterol de denilen LDL kolesterol ve trigliserit adı verilen kan yağlarının daha düşük olduğu görülmüştür.
Yeşil çayın düşük kan basıncı yani düşük tansiyon üzerinde olumlu etkileri olabileceğini gösteren çalışmalar mevcuttur.
Diyabet
Yeşil çay diyabet üzerinde faydalı olabilir. Bu etkisini bir içerisinde bol miktarda bulunan bir kateşin olan epigallokateşin gallattan (EGCG) alır.
2006 yılında yapılan bir araştırmada epigallokateşin gallat maddesinin diyabet hastası farelerde glukoz toleransını arttırdığı görülmüştür. Yani kan şekeri seviyelerini iyileştirir.
Obezite
Yeşil çayın metabolizmayı hızlandırdığı ve kilo vermeye katkıda bulunduğu iddia edilir ve bu nedenle diyet yapanların listesinin vazgeçilmezlerindendir. Ancak bu konudaki bilimsel araştırmaların biraz çelişkili olduğunu söyleyebiliriz. Yeşil çayın faydaları kilo konusunda da kendini gösterir.
Bununla beraber bazı epidemiyolojik ve klinik çalışmalar yeşil çayın etken maddesi olan EGCG’nin obezite ve diyabet üzerinde etkili olabileceğini göstermektedir. Bu faydasının, enerji dengesi, lipid ve karbonhidrat metabolizması üzerindeki etkileri ile ilgili olabileceği düşünülmektedir.
İnsanlar üzerinde yapılan bilimsel araştırmalar, ECGG’nin yağ oksidasyonunu arttırarak kilo vermeye katkıda bulunabileceğini göstermektedir. Ancak yeşil çayın bu etkilerinin ve gerekli ve yeterli dozun belirlenmesi için daha geniş çaplı araştırmalar yapılması gerekmektedir.
Diğer Faydaları
Bu çay ayrıca, tıpkı siyah çay gibi içerisindeki kafein sayesinde zihinsel uyanıklık da sağlayabilir.
Bazı bilimsel araştırmalar, yeşil çay özlerinin ve yeşil çaydan elde edilen bileşenlerin oksidatif stres ve nörolojik problemlerin önlenmesinde etkili olduğunu göstermektedir.
Hayvanlar üzerinde yapılan birçok çalışma yeşil çayın birçok kanser üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bu kanserler arasında akciğer, yemek borusu, mide, ince bağırsak, kolon, karaciğer, pankreas ve meme bulunur. Bununla beraber insanlar üzerinde yapılan araştırmalar genel olarak yeşil çayın kanserin önlenmesinde ve tedavisinde çok etkili olmadığını göstermektedir. Bu nedenle National Cancer Institute, yeşil çayın kanser için kullanılmasını tavsiye etmemektedir. Yeşil çayın ne gibi faydaları var konusunu ele aldığımıza göre, zararları hakkında da sizlere bilgi vermemiz gerekir.
Yeşil çay zararları
Yeşil çayın zararları eğer çok fazla tüketilmez ise kendini göstermeyecektir. Aşırı içilmesi halinde ise, kafein barındırmasından kaynaklı olarak yan etkiler göstermesi muhtemeldir.
Bu yan etkiler arasında baş ağrısı, düzensiz kalp atışı, sinirlilik, uyku sorunları, mide ekşimesi, baş dönmesi ve kulak çınlaması bulunur.
Çay aşırı tüketildiği takdirde aşağıdaki faktörlerden ötürü zararlı olabilir: (1) kafein içeriği, (2) alüminyum içerme ihtimali, (3) çayın içerisinde bulunan polifenollerinin demir emilimine etkisi.
Ayrıca yüksek dozlarda kullanıldığında karaciğer hasarına da neden olabilir.
Kafein içeriğinden ötürü anksiyete yani kaygı durumunu kötüleştirebilir.
Bu bitki kan sulandırıcı etki gösterebilir ve bu nedenle kanama riskini de arttırabilir.
Yeşil çay şeker kontrolünü etkileyebileceği için diyabet hastaları tarafından dikkatli bir şekilde kullanılmalıdır.
Yüksek tansiyonu olan kişilerin tansiyonunun daha da çıkmasına neden olabilir. Bunun nedeni içeriğindeki kafeindir. Bu nedenle ölçülü kullanılmalıdır.
Yeşil çay, kalp rahatsızlığı veya önemli kardiyovasküler sorunları olan kişiler tarafından alınmamalıdır.
Bazı araştırmalar, çayın alüminyum biriktirme kapasitesinin yüksek olduğunu göstermektedir. Bu durum böbrek yetmezliği olan hastalar için önemlidir çünkü alüminyum vücutta birikerek nörolojik hastalıklara neden olabilir.
Hamilelik ve emzirme döneminde bu çay en fazla 6 bardak içildiği takdirde zararlı değildir.