Dikkat Eksikliği Olan Öğrenciler İçin Etkinlikler

Çocukların karşılaştığı en yaygın sorunlardan biri olan dikkat eksikliği, eğitim hayatlarından sosyal yaşantılarına kadar pek çok alanda etkili olabilir. Peki, dikkat eksikliği olan öğrenciler için etkinlikler aracılığıyla odaklanma yeteneklerini geliştirmek mümkün müdür? Günümüzde uzmanlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı alan çocuklar için özel olarak hazırlanmış etkinliklerle çocukların dikkat sürelerini uzatabileceklerini vurguluyorlar. Bu etkinlikler, öğrenciler için dikkat güçlendirici aktiviteler olmanın yanı sıra, eğlenceli yapılarıyla da çocukların ilgisini çekmekte ve öğrenme süreçlerine katılımlarını artırmaktadır. Özellikle, hiperaktivite bozukluğu etkinlikleri, çocukların enerjilerini pozitif yönde kullanmalarına ve bu süreçte odaklanma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmaktadır.

Bu etkinliklerin pratik hayatta uygulanabilirliği ve çocukların gelişimine katkıları konusunda da yararlı bilgiler biriktirmekteyiz. Çocuklar için düzenli olarak planlanan dikkat güçlendirici aktiviteler, zihinsel gelişimlerini teşvik etmenin en eğlenceli yollarından biri olarak tanımlanabilir. Bu makalede, çocukların dikkatlerini nasıl daha etkin kullanabileceği ve öğrenmeyi daha anlamlı kılabilecek yöntemler üzerine odaklanacağız.

Dikkat Eksikliği Olan Öğrenciler İçin Etkinlikler

Dikkat eksikliği sorununu daha iyi anlamak ve bu alanda etkili çözümler sunmak amacıyla, çocuklar için özel olarak geliştirilmiş odaklanma oyunları ve aktivitelerin önemi büyük. 4-5 yaşlarında dikkat eksikliğinin belirginleşmeye başladığı ve çocuklar için eğlenceli etkinliklerin dikkat süresini artırabileceği biliniyor¹. Böylece, dikkat eksikliği olan çocuğa etkinlik sunarken oyunun yanı sıra konsantrasyonu güçlendiren kullanışlı yöntemler de devreye giriyor.

Evde Kolay Uygulanabilecek Dikkat Geliştirici Oyunlar

Oyun, çocukların dikkatini çekmek ve sürdürmek için kilit bir araçtır. Özellikle saklambaç gibi geleneksel oyunlar veya kitap dengede tutma gibi basit aktivitelerle dikkat sürelerini uzun tutmalarını sağlayabiliriz. Evde uygulanabilecek bu tür oyunlar, çocukların hoşlandıkları aktiviteler içerisinde odaklanmalarını sağlayarak etkin bir öğrenme ortamı yaratır¹.

Dikkat ve Konsantrasyon Geliştirme İçin El Becerileri

El becerileri, hem motor becerilerin gelişimine katkı sağlar hem de dikkat ve konsantrasyonun artışına yardımcı olur. Boyama, boncuk dizme gibi etkinlikler veya şekilleri hatırlayıp tekrar çizebilmek, çocukları ciddi bir konsantrasyon gereksinimi içerisinde tutmak için mükemmeldir. DEHB ile ilgili etkinlikler arasında yer alan bu tür pratikler, çocukların ilgisini sürekli kılmak için eğlendirici bir yöntem olabilir¹.

Çocuğun Dikkatini Odaklayan Eğitsel Oyunlar

Eğitsel içerikler, dikkat eksikliği yaşayan çocukların öğrenme deneyimlerini desteklemek ve dikkat sürelerini uzatmak açısından önem teşkil eder. Bir hikaye dinletip daha sonra çocuğun hikaye hakkındaki soruları yanıtlamasını sağlamak, odaklanma oyunları içerisinde son derece etkilidir. Bu süreç, çocuğun dinleme ve anlama yetilerini pekiştirirken aynı zamanda dikkatini belli bir konuya çekmeyi ve orada tutmayı başarır¹.

Pin

İstatistiki bilgilere dayanarak, sağlıklı gıdaların tüketiminde farklılıklar ve ADHD tanılı öğrencilerin fiziksel aktivite düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmüştür. Bunları göz önünde bulundurarak, beslenme ve fiziksel aktivite rutinlerini de dikkat geliştirmek için kullanabiliriz². Aynı zamanda, çocukları ödüllendirmek, teşvik etmek ve başarılarını kutlamak, dikkat kapasitelerini ve motivasyonlarını artırmak için önemli bir yöntem olarak öne çıkmaktadır¹.

Bu yöntemlerin yanı sıra, “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Olan Çocuklar İçin Etkinlikler: Öz Düzenleme, Sosyal Beceri ve Bilinçli Farkındalık Etkinlikleri” isimli kitap da önemli bir kaynak olarak nitelendirilebilir. Kitapta, çocuklara yönelik farkındalık geliştirme ve sosyal becerilerini artırma üzerine çeşitli etkinlikler barındırıyor³. Ayrıca özel fiyat ve pek çok ödeme seçeneğiyle ailelerin erişimine sunulan bu tür kaynaklar, uzmanlar ve eğitimciler tarafından da önerilen materyaller arasında yer alıyor³.

Etkinliklerin çocuklar için olumlu ve eğlendiren bir deneyim olmasını sağlamak, onların dikkat sorunları ile başa çıkmasına yardımcı olacak değerli yöntemlerden biridir. Her bir etkinlik, öğrenme sürecinin ayrılmaz bir parçası olarak, çocukların sadece akademik başarısına değil, genel yaşam kalitesine de olumlu katkılarda bulunur.

Eğlenceli Dikkat Artırma Yöntemleri

Çocuklarda odaklanma teknikleri ve dikkat eksikliği etkinlikleri kendi içinde çeşitli zengin yöntemler barındırır. Araştırmalar, 96 öğrenciden oluşan ve yaşları 8 ile 11 arasında değişen ADHD’li bireylerin katıldığı aktivitelerin, ince motor beceriler ve dikkat sürelerini önemli ölçüde geliştirdiğini göstermiştir⁴. Akıllıca ve eğlenceli dikkat artırma yöntemleri içeren bu oyunlar, çocukların belirli kurallar çerçevesinde hareket etmelerini sağlayarak onların odaklanma becerilerini güçlendirmekte ve bu yolla akademik performanslarını olumlu etkileyebilmektedir.

Pin

Bu çalışmada deney grubuna yer alan 48 öğrenci arasında 21 kız ve 27 erkek bulunmakta idi ve bu gruplar çeşitli zeka oyunları, Mikado ve bilgisayar oyunları gibi aktivitelerle eğlendirilerek eğitimlerine destek sağlanmıştır⁴. Oyunlara katılan öğrenciler, yaş, cinsiyet, ADHD tipi ve IQ değişkenlerine göre eşleştirilmiş kontrol grupları ile karşılaştırılmıştır. İki yönlü varyans analizi, bağımlı örnekler için t-testi ve Bonferroni çoklu karşılaştırma testi gibi veri analiz yöntemleri kullanılarak, oyun tabanlı etkinliklerin, dikkat eksikliği, hiperaktivite, öğrenme güçlükleri ve kaygı gibi ADHD semptomlarını azalttığı objektif olarak ortaya konulmuştur⁴. Ancak, davranışsal sorunlar ve psikotik semptomlar alt ölçeklerinde herhangi bir iyileşme gözlemlenmemiştir.

Bu bulgular, eğlenceli dikkat artırma yöntemleri arasında yer alan oyunlar ile dikkat eksikliği tedavisinde kullanılabilecek alternatif yaklaşımlar sunmaktadır. Örneğin, domino veya tombala gibi oyunlar sadece eğlenceli zaman geçirmekle kalmaz, çocukların görsel algılama ve eşleştirme yeteneklerinin gelişimine de katkı sağlar. Eğitim ve eğlenceyi birleştiren bu tür yaratıcı yöntemlerle, çocukların dikkat süreleri dikkat çekici biçimde arttırılabilir.

Dikkat Eksikliği Tanısı ve Öğrenciler İçin Öneriler

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) tanısının erken konulması ve doğru yönetimi, çocuğun akademik başarısından sosyal ilişkilerine kadar hayatının birçok alanını doğrudan etkileyebilir⁵. Bu nedenle, çocuk psikologları tarafından yürütülen testler ve çocuk psikiyatristleri tarafından konulan dikkat eksikliği tanısı, tedavi sürecindeki ilk ve en kritik adımdır⁵.

Pin

Bireysel Dikkat Eksikliği Tanılaması ve Etkinlik Seçimi

Bire bir dikkat eksikliği tanılaması sürecinde, her çocuğun kendine özgü özellikleri ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmak, alınacak önlemlerin ve uygulanacak etkinliklerin başarısını artırır. Psikiyatrist ve klinik psikolog işbirliği, bu bireyselleştirilmiş yaklaşım için olmazsa olmazlardır⁵. Uzmanların önerileri doğrultusunda, çocuğun pozitif davranışlarına odaklanarak onları güçlendiren ve DEHB’nin getirdiği zorlukları yöneten etkinlikler tasarlanmalıdıraile ve öğretmen işbirliği ile birlikte⁵.

Öğretmen ve Aile İşbirliği İle Dikkat Eksikliği Üzerine Çalışmalar

Dikkat eksikliği üzerine çalışmalarda, tedavinin yanı sıra, öğrencinin hem evde hem okulda sağlam bir destek ağına sahip olması esastır. Öğretmenler, bireysel gelişimi destekleyen ve aynı zamanda sınıf içi dikkat düzeylerini artıran etkinlikler yapabilirken, aileler de günlük rutinleri, davranış yönetimi stratejilerini ve pozitif pekiştirmeleri içerecek şekilde düzenleyebilir⁵. Bu süreçte, psikiyatrist ve psikologların DEHB konusundaki önerilerinin uygulanmasını sağlamak amacıyla ebeveynler ile öğretmenler arasındaki işbirliği büyük önem taşır⁵.

Gelişime Uygun Dikkat Geliştirici Aktiviteler

Günümüzde, çocuklarda dikkat gelişimi üzerine yapılan çalışmalar ve elde edilen veriler, bu alandaki eğitim metodolojisinin önemini daha da artırmaktadır. Dünya genelinde yaklaşık %5,3 oranında çocuk ve ergenin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) ile karşı karşıya olduğu tahmin edilmekte⁶. Almanya’da bu oran %4,4 civarında⁶. Bu bağlamda, gelişime uygun dikkat geliştirici aktiviteler belirleme süreci, bireylerin yaşam kalitesini etkileyen temel faktörlerden biri haline gelmiştir.

Yaş gruplarına özel DEHB sıklığı incelendiğinde; okul öncesi dönemde (3-6 yaş) %1,5, ilkokul yaşı (7-10 yaş) %5,3, geç çocukluk dönemi (11-13 yaş) %7,1 ve gençlik dönemi (14-17 yaş) %5,6 olarak gözükmektedir⁶. Bu veriler ışığında, çocukların yaş gruplarına uygun etkinliklerin tasarlanması, dikkat geliştirme metodolojilerinde kritik bir önem taşır.

Aynı zamanda, Kayseri’de yapılan bir araştırmada, dikkat eğitim programlarına katılan ikinci sınıf öğrencilerinin dikkat becerilerinde önemli gelişmeler kaydedildiğine dair bulgular elde edilmiştir⁷. Bu bulgular, uygun dikkat geliştirme yöntemlerinin çocuklarda akademik başarıya ve genel zihinsel gelişime nasıl katkıda bulunduğunu göstermektedir.

DEHB tanısı konulan bireylerin %40 ila %80’inde bu bozukluğun ergenlik döneminde devam ettiği, yetişkinlikteyse en az üçte birinde zayıflatıcı belirtilerin hala görülebildiği belirtilerek, dikkat geliştirme programlarının erken yaşlardan itibaren önemi vurgulanmıştır⁶.

Aşağıdaki tabloda belirtilen yaş gruplarına uygun aktiviteler, çocukların hem zihinsel hem de fiziksel gelişimlerine katkıda bulunabilecek optimal gelişime uygun dikkat geliştirici aktiviteleri içermektedir:

Yaş Grubu	Aktivite Önerileri	Aktivitenin Amacı
3-6 Yaş	Bulmaca, Resim Çizme	Dikkati Odaklama ve Motor Beceriler
7-10 Yaş	Hikaye Anlatma, Eşleştirme Oyunları	Kısa Süreli Hafıza ve Konsantrasyon
11-13 Yaş	Projeler, Deneyler	Bağımsız Düşünme ve Problem Çözme
14-17 Yaş	Takım Sporları, Tartışma Kulüpleri	Sosyal Etkileşim ve Strateji Geliştirme

Bu aktiviteler, çocukların dikkat düzeylerini artırmanın yanı sıra, akademik ve sosyal becerilerinin gelişimine yönelik somut katkılar sağlamaktadır. Özellikle dikkat eğitim programlarında gözlenen olumlu etkiler⁷, çocuklarda dikkat gelişimine yönelik planlı ve nitelikli eğitimlerin önemini artırmaktadır.

Pin

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite İlişkisi

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), çocuklarda yaygın olarak karşılaşılan bir rahatsızlık olup, etkin yönetimi özel çaba ve uygulama gerektiren yöntemlere ihtiyaç duymaktadır⁸. Sadece DEHB tanısı konulan çocuklar değil, tanı konmamış pek çok çocuk da bu durumdan etkilenmektedir, bu da sosyal ve akademik hayatlarında ek destek ve uygun etkinliklere olan ihtiyaçlarının altını çizmektedir⁸.

Pin

Çocukların gelişimindeki bu önemli parametreyi göz önünde bulundurarak DEHB Etkinlik Önerileri hazırlamak, dikkat eksikliği ve hiperaktivitenin yönetiminde büyük bir fark yaratabilir. Çocukların ekran karşısında geçirdikleri sürenin artması ve dış mekân etkinliklerindeki zamanlarının azalması, onların dikkat eksikliği ve hiperaktivite sorunlarına katkı sağlayan faktörler arasındadır⁸.

DEHB Olan Çocuklara Uygulanabilecek Etkinlik Çeşitleri

Eğitim sürecinde, çocuklara harekete dayalı aktiviteler ve görevler tanımlayarak hem fiziksel aktiviteyi artırmak hem de dikkat süreçlerini desteklemek önemlidir⁸. Dersler başlamadan önce fiziksel egzersizler yapmak, örneğin koşu ya da açık hava oyunları gibi, ders sırasındaki odaklanmayı büyük ölçüde iyileştirebilir⁸.

Hiperaktivite Kontrolü İçin Etkinlik Önerileri

Öğrenciye, dersi takip etme ve öğrenme süreçleri sırasında önceden belirlenmiş liderlik pozisyonları vermek, onun odaklanma ve takip becerilerini artırabilir⁸. Hiperaktivite kontrolünde anahtar rol oynayan fiziksel etkinliklere dahil olarak, çocukların enerjilerini sağlıklı bir şekilde kullanmaları sağlanabilir. Örneğin, duvar şınavları veya ip atlama gibi basit, ancak enerji harcamaya yardımcı fitness hareketleri, çocukların sınıfta daha dengeli ve dikkatli olmalarına katkıda bulunabilir⁸.

Akademik başarıya katkı sağlamanın yollarından biri de öğrencilere ders çalışma zamanlarında kontrol ve hareket serbestisi tanımaktır⁸. Bu, oturma düzenini sık sık değiştirmek ve fiziksel aktiviteler vasıtasıyla dinamizmi ve dikkat kontrolünü desteklemek adına uygulanabilir, özellikle ders sırasındaki huzursuzlukları azaltarak⁸.

Etkinlik Tipi	Faydaları	Uygulama Önerileri
Fiziksel Egzersizler	Odaklanmayı Artırır	Duvar Şınavı, Koşu, İp Atlama
Sınıf İçi Görevler	Hareket Serbestisi Sağlar	Oturma Düzenini Değiştirmek
Liderlik Pozisyonları	Takip Becerilerini Geliştirir	Rol Model Olacak Görevler Verme

DEHB İçin Sanatsal Hobiler

DEHB’li çocukların gelişiminde sanatsal etkilere yer vermek, hem yaratıcılıklarını hem de odaklanma yeteneklerini güçlendiren bir yöntemdir. DEHB sanatsal hobiler, müzik, resim veya dans gibi sanat dallarının ifade gücünden yararlanarak çocuğun dikkat süresini uzatmak ve öz kontrol gibi önemli becerileri geliştirmek için idealdir⁹.

Özellikle müzik ve enstrüman çalmanın çocuklarda dikkat ve konsantrasyonu artırma potansiyeline sahip olduğu, sanatsal aktivitelerin ise dikkat dağınıklığına iyi geldiği vurgulanmaktadır⁹. Bu tür aktiviteler, bir hobi olarak benimsendiğinde, çocukların hem duygusal hem de bilişsel gelişimlerine katkıda bulunmaktadır. Sanatın iyileştirici gücü, hobi seçenekleri DEHB çerçevesinde değerlendirildiğinde, çocukların gözle görülür bir gelişim kaydettiği gözlemlenmektedir.

Konunun önemine binaen aşağıda, çocukların ilgisini çekebilecek ve onlara sanatsal yetenek kazandırabilecek öneriler sunulmuştur. Unutulmamalıdır ki, çocuklarda sanatsal gelişim, disiplin ve düzen gerektiren bir süreçtir ve bireyin sabır, özgüven gibi kişisel özelliklerinin olumlu yönde gelişmesine katkı sağlar⁹.

Sanatsal Hobi	Yarattığı Katkılar
Resim Yapma	Duygusal ifade, ince motor becerilerinin gelişimi
Müzik Aletleri	Konsantrasyon artışı, ritim duygusu, işitsel beceriler
Dans Eğitimi	Fiziksel koordinasyon, sosyal etkileşim, öz disiplin
El Sanatları	Sabır ve dikkat gerektiren çalışmalar, el-göz koordinasyonu
Yaratıcı Drama	Sosyal beceriler, empati kurma, öz ifade

Bu tür sanatsal etkinlikler, çocukların hayal dünyalarını genişletirken aynı zamanda çocuklarda sanatsal gelişim alanında da onları destekler. Sanata yönlendirilen çocuğun dünya algısı ve kendini ifade etme biçimi değişirken, aynı zamanda topluma adaptasyon becerileri de artmaktadır⁹.

Pin

1. Modelleme yapmak ve el sanatları, çocukların sabır ve konsantrasyonunu artırmakta etkilidir⁹.
2. Bahçecilik, doğa ile iç içe olma ve olumlu enerji almayı sağlayarak konsantrasyon artışına yardımcı olur⁹.
3. Yoga ve meditasyon, zihinsel odaklamayı güçlendiren pratikler olarak DEHB’de önerilmektedir⁹.

Sanatsal hobilerin çocuklar üzerindeki olumlu etkilerini canlı tutabilmek için düzenli pratiğin ve ilginin devam etmesi gerekmektedir. Bu süreçte ailelerin desteği ve çocuğun ilgisinin korunması için teşvik edici bir ortam yaratmak büyük önem taşır.

Etkili Öğrenme İçin Kullanılabilecek Etkinlikler

Etkili öğrenme için etkinlikler, özellikle dikkat eksikliği için öğretici etkinlikler üzerine odaklanmaktadır. Bu etkinlikler, öğrencilerin bilgi ve becerilerini güçlendirirken aynı zamanda akademik başarı ve dikkat gelişimine de katkıda bulunmaktadır. Etkili öğrenmenin öğrencilere sunduğu avantajlar, onların karşılaştığı zorluklara stratejik bir yaklaşım sergilenerek üstesinden gelmeyi mümkün kılar.

1. Hikaye Anlatıcılığı: Öğrencilerin dikkatini çekmek için hikaye anlatıcılığının gücünden yararlanarak, onlara hikayeler içinden sorular sormak, hikayenin devamını kestirmelerini istemek ve muhakeme yeteneklerini tetiklemek.
2. Okuduklarını Yeniden Anlatma: Okudukları bir metni ya da dinledikleri bir hikayeyi kendi kelimeleriyle yeniden anlatmalarını sağlamak hem anlama becerilerini geliştirir hem de dikkat sürelerini artırır.
3. Yoğunlaştırılmış Görevler: Dikkat gerektiren yoğunlaştırılmış görevler, öğrencilerin bir noktaya odaklanma becerilerini güçlendirmeye yardımcı olur. Bu görevler, sıklıkla kısa süreler boyunca tam dikkat gerektiren aktiviteleri içerir.

Yukarıda sayılan aktiviteler, öğrencilerin hem öğrenme sürecini zenginleştirir hem de kritik düşünme yeteneklerini geliştirir. Bu tür uygulamalar, öğretmenler ve ebeveynler tarafından kolaylıkla adapte edilebilir ve öğrencilerin eğitim yolculuklarında onlara rehberlik etmekte kullanılabilir.

Pin

Farklı Yaş Gruplarına Göre Dikkat Arttırma Stratejileri

Yaş gruplarına göre dikkat gelişimi, her çocuk için özelleştirilmiş yaklaşımlar gerektirir. Örneğin, Türk Milli Eğitim Bakanlığı’nın uygulamaya koyduğu “MEB Zeka Oyunları Dersi”, ilköğretim 5. sınıftan 8. sınıfa kadar olan öğrenciler için dikkat eksikliği konularını ele almak üzere seçmeli ders olarak okullarda yer almaktadır¹⁰. Bu dersler, öğrencilerin yaşlarına ve gelişim düzeylerine uygun, zihinsel becerilerini artırma amaçlı tasarlanmıştır.

Yaşıtlarına göre dikkat kapasitesi amacıyla özel eğitim kurumları da önemli katkılar sağlamakta; Bahçeşehir Koleji, Doğa Okulları ve Okyanus Koleji gibi okullar, tüm yaş gruplarını hedefleyen MentalUP Beyin Egzersizleri’ni kullanmaktadır¹⁰. MentalUP’un sunduğu oyun tabanlı egzersizler, Yıldız Teknik Üniversitesi ve TÜBİTAK desteği ile görsel-sözel-sayısal zekâ, analitik düşünme ve problem çözme becerilerini geliştirmeyi amaçlamaktadır¹⁰.

Eğitsel oyunların dikkat gelişimi üzerindeki rolü büyük önem taşır. Çocukların bilişsel gelişiminde etkili olan bu oyunlar, dikkat ve konsantrasyon seviyelerinin artırılmasında kritik bir yere sahiptir¹⁰. Ayrıca, Konya Karatay’da bir ilkokulda 4. sınıf öğrencileri üzerinde yapılan bir çalışma, 13 seanslık Dikkat Beceri İyileştirme Programı’nın uygulandığını ve uygulama sonrasında seçici dikkat, kavrama hızı ve konsantrasyon performansında artış gözlemlendiğini bildirmektedir¹¹. Bu artışlar, Wilcoxon İşaretli Rank Testi ile belirlenen ön ve son test skorları arasındaki farkı doğrulamaktadır.

Bu çalışmalarda yer alan yaşa uygun dikkat etkinlikleri, velilere ve eğitmenlere çocuklarının dikkat seviyelerini, motivasyonlarını artıracak ve onlara öğrenmeleri için gerekli sürekli ilgiyi sağlayacak araçlar sunmaktadır. Dikkat egzersizleri için dikkat dağıtıcı ortamların ortadan kaldırılması, küçük başarıların kutlanması ve ilgiyi sürdürecek etkinliklerin tasarlanması gibi önerilerle, etkinliklerin daha verimli olması hedeflenmektedir¹⁰.

Pin

Oyunlaştırılmış Dikkat Eğitim Metotları

Oyunlaştırılmış dikkat eğitimi, çocukların yoğunlaşma kabiliyetlerini artırırken eğlenmelerine de olanak tanıyan yenilikçi bir yaklaşımdır. Eğitici oyunlar, 4 ile 5 yaş arası çocukların odaklanma süresi olan 2 ile 5 dakika boyunca¹², büyük çocuklarda ise 4 ile 20 dakikaya varan sürelerde¹² etkili öğrenme deneyimleri sağlar. Özellikle dikkat güçlendirme egzersizlerinin; görsel ve işitsel dikkat gelişimi, bilişsel beceriler, ve sorun çözme yeteneklerini olumlu yönde etkilediği görülmektedir¹².

Dikkat Eksikliği İçin Eğitici Oyunlar

Çocukların yaş gruplarına özel olarak tasarlanmış eğitici oyunlar, 3 yaşından başlayıp 12 yaşına kadar farklı eğitim setleri ile onların dikkatini artırma imkânı sunuyor¹². Geliştirilen oyunlar arasında zeka oyunları, dikkat testleri ve görsel algıları güçlendiren bulmacalar yer almakta, böylece öğrenme süreçlerini daha keyifli bir hale getirmektedir¹². Sağlıklı beslenmenin de dikkat ve konsantrasyona direkt etki yaptığı düşünüldüğünde¹², oyunlaştırılmış eğitim materyalleri ve uygun ortam düzenleri, çocukların dikkat becerilerini maksimize etmeye yardımcı olabilir¹².

Pin

Öğretici ve İşitsel Oyunlar İle Dikkat Güçlendirme

İşitsel oyunlar, çocukların dinleme ve işleme yeteneklerini geliştiren yaratıcı bir yöntem olarak karşımıza çıkar. Dijital platformlarda sunulan interaktif oyunlar, ekrandaki değişken faktörleri takip etmelerini ve böylelikle dikkat süreçlerini kuvvetlendirmelerini gerektirir¹². Oyunlar, dikkat eksikliği problemi olan bireyler için bilimsel metodlara dayanarak hazırlanır ve uzmanlar tarafından test edilir, bu da hem ebeveynlere hem de eğitmenlere çocuklar için en uygun ürünleri seçme konusunda rehberlik eder¹².

Eğitimdeki bu oyunlaştırılmış metotlar, Otsimo gibi uygulamalar tarafından da desteklenmektedir; autism spektrum bozukluğu, Down sendromu gibi durumlar olan çocuklara yöneliktir ve temel bilgileri ABA teknikleriyle öğretmeyi amaçlar¹³. Otsimo, çeşitlendirilmiş içeriğiyle sadece bir oyun seti değil, aynı zamanda bir öğrenme ve iletişim platformu sunar¹³. Bu tür uygulamalar, işitsel oyunlar ile dikkat güçlendirme amaçlı etkinliklerin bir parçası olarak değerlendirilebilir.

Dikkat eksikliğiyle mücadelede oyunlaştırılmış yöntemler, etkili ve keyifli bir öğrenme sürecinin kapılarını aralar. Çocukların öğrenme maceralarını zenginleştirirken, ailelere ve eğitimcilere de çocukların dikkat kapasitelerini artırmak için güçlü bir destek sunar.

Dikkat Eksikliği Tedavisinde Ödüllendirme

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) toplumumuzda yaklaşık %5 oranında yaygın bir durum olarak karşımıza çıkar¹⁴. Tedavi sürecinde multidisipliner stratejiler ön planda yer alırken, motivasyonu ve tedaviye uyumu artıran yöntem olan dikkat eksikliği tedavisi ödüllendirme sistemi de büyük bir rol oynar¹⁴. Bu yaklaşımın, tedavi edici aktiviteleri takiben yapılması, çocukların öğrenme performanslarını ve dikkatini destekleyen olumlu pekiştirmelerle ödüllendirilmelerine dayanır.

Pin

Olumlu Pekiştirmenin Dikkat Gelişimine Katkıları

Olumlu davranışların takdir edilmesi ve ödüllendirilmesi, DEHB tedavisinde öne çıkan bir yaklaşımdır. Uzmanlar tarafından belirlenen, çocuğun güçlü yönlerine odaklanmak gibi stratejiler, olumlu pekiştirmenin önemini vurgular¹⁴. Bu yöntem, çocukların dikkat sürelerini uzatmalarına ve gelecek etkinliklere katılımlarını güçlendirme konusunda etkilidir. Çocukların başarılarını fark ederek yapılan geri bildirimler, dikkat sürelerini ve motivasyonlarını artırır, bu da DEHB’nin üç faklı türünden en yaygını olan Kombine DEHB’de dikkat eksikliği tedavisi sürecinde önemli bir rol oynar¹⁴.

Motivasyon Artırıcı Ödül Sistemleri Ve Etkinlikler

Motivasyon artırıcı ödül sistemleri, DEHB tanısı konmuş çocuklara yönelik etkinliklerin sonunda uygulandığında, daha sürekli ve odaklı bir katılım sağlayabilmektedir. Özellikle ergoterapi ve davranış yönetimi gibi tedavi yöntemlerinde çocukların ilerlemeleri gözetilerek yapılandırılan ödül sistemleri, onları bir sonraki etkinlik için heveslendirir¹⁴. Bir oyun terapisinde ya da zaman yönetimi çalışmalarında sergilenen olumlu davranışlar, bu sistemin parçası olarak kabul edilerek çocukları destekleyen uygulamalar arasında yer alır¹⁴.

Dikkat Eksikliği Olan Çocuklar İçin Grup Etkinlikleri

Dikkat eksikliği olan çocuklar, grup etkinlikleri vasıtasıyla hem sosyal etkileşim becerilerini geliştirebilir hem de dikkat sürelerini uzatma fırsatı bulabilirler¹. 4-5 yaşlarında dikkat eksikliği belirtileri gösteren çocuklar¹, saklambaç veya hatırlama oyunları gibi grup aktiviteleri ile dikkatlerini daha efektif kullanabilirler¹. Aynı zamanda, bu etkinliklerde sosyal çevrelenme ve çocuklarda sosyal etkileşim desteklenmektedir, bu sayede dikkat eksikliği grup çalışması, çocuklara eğlenirken öğrenme imkânı sağlar¹.

Öğretmenler ve ailelerin erken tanılama yaparak gerekli yönlendirmeleri gerçekleştirmeleri önem taşır¹. Örneğin, el becerilerini geliştiren grup etkinlikleri ve görsel algıyı güçlendiren oyunlar, çocuğun dikkatini ve konsantrasyonunu arttırma yönünde katkı sağlayabilir¹. Grup içinde gerçekleştirilen aktiviteler, aynı zamanda DEHB’nin görülme sıklığının yüksek olduğu bir grup için de oldukça faydalıdır çünkü takım çalışması ve ortak hedef odaklı hareket etme noktasında çocukların gelişimine katkı sağlar¹⁵.

Pin

Özellikle düşük sosyoekonomik ve eğitim seviyesine sahip ailelerin çocuklarının dikkat toplama becerileri üzerine yapılan bir çalışmada, gruplar halinde verilen dikkat toplama eğitimi programlarının çocuklarda daha az hata yapmalarını ve dikkat becerilerinin artmasını sağladığı görülmüştür¹⁶. Grup içerisinde bireylere özgü etkinlikler düzenlemek ve çocukları ödüllendirmek, motivasyonlarını artırma konusunda etkili bir yoldur¹. Bu etkinlikler, aynı zamanda erkek çocuklarda daha fazla görülen DEHB tanılı durumlarda dahi olumlu sonuçlar doğurabilen stratejilerdendir¹⁵.

Bu bağlamda, grup etkinlikleri aynı zamanda bir dikkat eksikliği tedavi yöntemi olarak da sınıflandırılabilir. Eğitsel ve sosyal faaliyetlerin birleşimi, özellikle bu yönde özel ihtiyaçlar gösteren çocuklar için önemli adımlardan biridir.

Grup Etkinliği	Hedeflenen Kazanım	Yaş Grubu
Saklambaç	Dikkat süresini uzatma	4-5 yaş
Hatırlama Oyunları	Konsantrasyonu artırma	6-11 yaş
El Becerileri Geliştirme	Motor beceriler ve odaklanma	4-5 yaş
Görsel Algı Oyunları	Görsel dikkat becerileri	6-11 yaş
Ödüllendirme	Motivasyon ve pozitif pekiştirme	Tüm yaş grupları

Bunların yanı sıra, dikkat eksikliği olan çocuklar için planlanan grup etkinliklerinin düzenli aralıklarla ve çocukların hoşlandıkları unsurları içerecek şekilde tasarlanması, onların etkinliğe katılımını ve etkinlikten alacakları verimi maksimize edecek bir yöntem olacaktır¹.

Dikkat Eksikliği Yaşayanlar İçin Günlük Rutin Etkinlikler

Dikkat eksikliği sorunlarıyla yüzleşen bireyler için her gün tekrar eden rutinler, günün kontrolü ve zaman yönetimi becerileri¹⁷ açısından büyük öneme sahiptir. Uyku problemlerinin ve yoğun kaygı durumlarının¹⁷ odaklanmayı zorlaştırdığı bilinmekte, bu da günlük rutinde belirli bir disiplin ve düzeni korumanın önemine dikkat çekmektedir.

Pin

Odaklanma sorunlarının çözümleri arasında teknolojik aletlerden mümkün olduğunca uzak durmak ve meditasyon gibi rahatlatıcı etkinliklere yönelmek yer almakta¹⁷. Bu yaklaşımlar, günlük rutin etkinlikler¹⁷ ile birleştirildiğinde bireylerin daha odaklanmış ve verimli bir gün geçirmelerine izin verebilir.

Günlük İşleri Oyun Haline Getirme Yolları

Oyunlaştırma tasarımı¹⁷ çerçevesinde günlük işleri eğlenceli bir aktiviteye dönüştürmek, dikkat eksikliği olan çocuklar için motivasyon kaynağı olabilir. Aileler, çocukların temel ev içi görevlerini yerine getirirken oyunlaştırılmış metodlar uygulayarak onların dikkatlerini bu görevlere çekmeyi ve sürdürmeyi amaçlayabilir.

Zaman Yönetimi ve Düzenli Çalışma Alışkanlığı Kazandırma

Çocukların yaşam alanlarında dikkat dağıtıcı unsurları azaltmak ve verimli uyku saatleri belirlemek¹⁷, zaman yönetimi becerileri¹⁷ geliştirmelerinde kritik rol oynar. Sağlıklı beslenme ve beyin egzersizleri gibi faktörlerin devreye girerek dikkatleri artırmak için uygun bir temel oluşturabileceği unutulmamalıdır¹⁷.

Sonuç

Dünya çapında çocuk ve ergenler arasında Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) prevalansının yaklaşık %5,3 olduğu tahmin ediliyor¹⁵. Bu bağlamda, pedagojik yaklaşımların ve dikkat geliştirme stratejilerinin uygulanabilirliği, çocukların ve ergenlerin akademik başarısını ve sosyal adaptasyonunu artırmada belirgin bir rol oynar. Cinsiyetlere göre değerlendirildiğinde, erkek çocuklar arasında DEHB tanısının, kızlara göre önemli ölçüde daha fazla konulduğu görülüyor¹⁵.

DEHB tanısı konmuş bireylerin yaklaşık %40 ila %80’i, ergenliğe geçiş sürecinde de bu durumun devam ettiğini gösteriyor¹⁵. Erken çevresel faktörler ile genetik yatkınlıkların, DEHB gelişiminde büyük bir etkiye sahip olduğu ve yetişkinlik dönemine kadar belirgin semptomların en az üçte birinde görülme olasılığının devam ettiği yönünde bulgular bulunuyor¹⁵. Öte yandan, Almanya’da Robert Koch Enstitüsü’nün verilerine göre 3 ile 17 yaş arası çocuklarda doktor ya da psikolog tarafından konan DEHB prevalansı %4,8’dir ve bu oran erkeklerde %7,9, kızlarda ise %1,8’dir¹⁵. Bu veriler, DEHB olan öğrencilere yönelik uygun DEHB destekleyici aktivitelerin geliştirilmesinin, bu durumun sadece çocukluk çağında değil, ilerleyen yaşlarda da devam ettiği gerçeğini göz önünde bulundurarak planlanması gerektiğini anlatıyor.

Öğrencilerin öğrenme ve dikkat süreçlerinde gösterdikleri ilerlemelerde aile, öğretmen ve sosyal çevrenin etkisinin büyük olduğunu biliyoruz. DEHB konusunda farkındalık yaratmak ve bu konuda dikkat eksikliği için rehber niteliğindeki bilgilendirmelerin yaygınlaştırılması, bu alandaki eğitim ve destek programlarının başarısını artıracaktır. Bu nedenle, yazımız boyunca paylaşılan dikkat güçlendirici etkinlikler ve yöntemler, bilgi verici tonlarıyla DEHB’li bireyler ve onlara destek olan kişiler için bir kaynak olma işlevini görüyor.

Kaynak Bağlantıları

1. https://www.anilyucel.com/?Syf=26&Syz=485944
2. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1726100
3. https://www.kitapbahcesi.com/dikkat-eksikligi-ve-hiperaktivite-bozuklugu-olan-cocuklar-icin-etkinlikler-oz-duzenleme-sosyal-beceri-ve-bilincli-farkindalik-etkinlikleri
4. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1126868
5. https://www.dbe.com.tr/tr/cocuk-ve-genc/11/dikkat-eksikligi-ve-hiperaktivite-bozuklugu-olan-cocuklarin-aileleri-neler-yapmali/
6. https://tr.wikipedia.org/wiki/Dikkat_eksikliği_ve_hiperaktivite_bozukluğu
7. https://acikbilim.yok.gov.tr/bitstream/handle/20.500.12812/368929/yokAcikBilim_10065871.pdf?sequence=-1&isAllowed=y
8. https://ilkevin.com.tr/dehbli-ogrenciler-icin-8-basit-sinif-uygulamasi/
9. https://www.karamandan.com/haber/16508274/dehb-belirtileriyle-basa-cikmak-icin-onerilen-aktiviteler-ve-hobiler
10. https://www.mentalup.net/blog/dikkat-gelistirme
11. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/52233/683144
12. https://www.mentalup.net/blog/dikkat-guclendirme-uygulamasi
13. https://ogrenmetasarimlari.com/ailelerin-cocuklariyla-birlikte-kesfedebilecekleri-faydali-web-siteleri-ve-uygulamalar/
14. https://npistanbul.com/uploads/brosur/12.pdf
15. https://tr.wikipedia.org/wiki/Dikkat_eksikliği_ve_hiperaktivite_bozukluğu
16. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/209808
17. https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/odaklanma-sorunu-nedir