Fibromiyalji neden olur? Sorusuna cevap aramadan önce bu konu hakkında bilgi akışı sağlamalıyız.Belirli bir organik neden bulunamamasına rağmen yaygın kas ve iskelet ağrısı, yorgunluk, uyku sorunları ve bilişsel problemlerin bulunduğu fibromiyalji hastalığı hem hastalar hem de doktorlar için bir gizem olmuştur. Yani fibromiyaljinin nedeni tam olarak bilinmemektedir.
Fibromiyaljinin altında yatan patafizyolojik sebeplerin araştırıldığı birçok çalışma, fibromiyaljinin otonom sinir sisteminin fonksiyonlarında bozulma ve normalde ağrılı olmayan uyaranları ağrı gibi algılamasından ötürü oluştuğu savını desteklemektedir. Ağrı hissedilmesinde vücudun ağrıyı algılama sürecinde meydana gelen aksaklıklar rol oynamaktadır.
Fibromiyaljinin nedeni üzerinde araştırma yapmaya devam eden çalışmalardan biri bizler için gizemi aralıyor olabilir. 2019 yılında Brain, Behaviour and Immunity isimli dergide yayınlanan bir çalışmada fibromiyalji hastalarının PET taramalarında beyinlerinde enflamasyon bulgusu olduğu belirtilmiştir.
Çalışma ayrıca beyinde bulunan glia hücrelerinin fibromiyaljinin oluşumunda rol aldığını gösteren ilk çalışma olması açısından da önemlidir. Fibromiyalji neden olur konusundan önce konu hakkındaki temelleri atmak gerekir ise;
Fibromiyalji Neden Olur ve Nöroenflamasyon Nedir?
Enflamasyon iltihap demektir. Bu iltihap esasen bağışıklık sistemimizin, vücudumuzda bir problem olduğunda onu iyileştirmek için başlattığı bir mekanizmadır. Fakat enflamasyonun yarardan çok zarar getirdiği nokta kronik hale gelmesiyle başlar.
Merkezi sinir sisteminde gerçekleşen, nöroenflamasyon ise, sinir dokusunun iltihaplanmasıdır. Nöroenflamasyon çeşitli nedenlerle meydana gelebilir; bunlar arasında, enfeksiyon, travmatik beyin hasarı, virüsler, mikroplar, toksik maddeler veya otoimmün bozukluklar bulunur.
Parkinson hastalığı ve Alzheimer gibi birçok nörodejeneratif hastalığın ve nöropatik ağrıların esasen beyinde gerçekleşen kronik enflamasyondan kaynaklandığı tahmin edilmektedir. Esasen nörodejenerasyon, nöroenflamasyonun bir semptomu olarak kabul edilmektedir. Fibromiyalji neden olur sorusuna nöroinflamasyon ile alakalı bir bakış açısını da ancak bu şekilde açıklayabiliriz.
Glia hücreleri nedir?
Nöroenflamasyonda beyin ve omuriliği kapsayan merkezi sinir sisteminde bulunan glia hücrelerinin büyük bir katkısı olduğu düşünülmektedir.
Glia hücreleri, beyin ve omurilikte, nöron olmayan ve elektriksel uyaran üretmeyen hücrelerdir. Bu hücrelerin görevi nöronları desteklemek ve korumaktır. Glia hücrelerinin aktivasyonunun nöroenflamasyona neden olarak nörolojik bozuklukların oluşmasında önemli bir rolü olduğu düşünülmektedir.
Fibromiyalji ve Nöroenflamasyon
Fibromiyalji neden olur sorusuna farklı bir bakış açısı ile yaklaşmakta mümkündür. Brain, Behaviour and Immunity isimli dergide yayınlanan araştırmada 27 fibromiyalji hastasının beyinleri PET taraması ile görüntülenmiştir. Fibromiyalji hastalarının beyinlerindeki korteks bölgesindeki glia hücrelerinin aktif olduğunun görüldüğü çekimlerde, fibromiyalji hastası olmayan kontrol grubundaki kişilerin glia hücrelerinde aktivasyon görülmemiştir.
2019 yılında yapılan bu araştırmadan önce de literatürde kronik ağrısı olan insanlarda nöroenflamasyon şüphesi nedeniyle birkaç araştırma yapılmıştır. Bu çalışmaların birinde kronik sırt ağrısı olan kişilerin PET taramalarında, kronik ağrıları ile ilişkili bölgelerdeki glia hücrelerinin aktif olduğu görülmüştür.
Gene 2017 yılında yapılan başka bir araştırmada, kronik yorgunluk sendromu, irritabl bağırsak sendromu ve migren gibi kronik ağrılarla ilişkili olduğu düşünülen santral sensitizasyonda glia hücrelerinin aktivasyonu incelenmiştir. Santral sensitizasyon, merkezi sinir sisteminin normal uyaranlara aşırı ve abartılı tepki vermesi olarak açıklanabilir.
Ancak 2019 yılında yapılan araştırma bunların hepsinden daha kapsamlıdır. Bu araştırmada amaç fibromiyalji gibi vücudun genelinde ağrıya neden olan bir rahatsızlığın glia hücrelerinin aktivasyonu ile ilişkili olup olmadığını bulmaktır. Bunun için glia hücrelerinin beynin belirli bir bölgesinde değil farklı ve birden çok yerinde aktive olması gereklidir.
Bu çalışmada, dorsolateral prefrontal korteks, dorsomedial prefrontal korteks, primer somatosensoriyel ve motor korteksler, posterior singulat korteks, supramarjinal girus, üst parietal lobül gibi beynin farklı yerlerinde glia aktivasyonu tespit edilmiştir.
Araştırmada ayrıca, beyinlerinde daha fazla nöroenflamasyon bulgusu görülen hastaların, semptomlarının da daha ağır olduğu ve daha çok ağrı şikayetleri olduğu belirtilmektedir. Fibromiyalji neden olur sorusuna kapsamlı şekilde cevaplarımız bu şekilde olabilir.
Sonsöz
2019 yılında yapılan bu araştırma, fibromiyaljinin nedeni üzerine bir açıklama yapılması ve hastalığın ana mekanizmasına yönelik yeni ilaçların üretilmesi açısından oldukça ümit vericidir.
Ayrıca rahatsızlığın psikolojik olmadığı ve organik bir nedeninin de olduğunu destekleyen bu çalışmayla, kronik ağrı sendromlarının gerçek birer hastalık statüsü kazanması da mümkün olabilir. Fibromiyalji nedenleri hakkında merak ettiklerinizi yorumlarda bize sorabilirsiniz.
Bende fibromiyalji ve kanser hastası oldum tedavilerin devam ediyor