Yassı Epitel Nedir? Özellikleri ve İşlevleri

İdrar tahlillerinde sıklıkla karşılaşılan yassı epitel hücreleri, aslında vücutta birçok bölgede bulunan önemli bir epitel hücre tipidir. Peki, yassı epitel nedir ve vücudumuzda hangi görevleri üstlenir? İdrar tahlilinde yassı epitel yüksekliği ne anlama gelir?

Vücudumuzda epitel doku, bağ doku, kas doku ve sinir doku olmak üzere 4 temel doku çeşidi bulunur. Epitel doku, vücudun tüm dış ve iç yüzeyini örten, emme, salgılama, taşıma, boşaltım, koruma gibi görevleri olan önemli bir doku çeşididir. Epitel doku, yassı epitel, kübik epitel ve prizmatik (silindirik) epitel olmak üzere kendi içinde çeşitli epitel hücre tiplerine ayrılır. Yassı epitel, en ince epitel hücre tipidir ve hücre şekli yassıdır.

Epitel hücrelerinin sıkça bulunduğu doku yapıları; cilt, iç organlar, kan damarları, idrar yolları ve üriner sistem, sindirim sistemi yüzeyleridir¹. İdrar tahlillerinde üç tip epitel hücresi gözlemlenir; bunlar Renal Tübüler Epitel, Yassı Epitel (genellikle gözlenen) ve Transizyonel Epitel¹. İdrarda epitel hücreleri görülmesi, idrar yolu hastalıkları için önemli bir göstergedir¹. Enfeksiyonlar, maligniteler, mantar enfeksiyonu ve böbrek hastalıkları, idrarda yassı epitel hücrelerinin fazlaca görülmesine neden olabilir¹. İdrar tahlillerinde epitel hücrelerinin normal değer aralığı 15-20 hpf’dir ve epitel hücre sayısının düşük olması genellikle sağlıklı bir vücudu ifade ederken, yüksekliği ise enfeksiyonlar (örneğin sistit, üretrit, pyelonefrit), böbrek hastalıkları ve mantar enfeksiyonları gibi durumlarla ilişkilendirilir¹. Erken yaşta prostat belirtileri de yassı epitel yüksekliğine işaret edebilir.

Epitel Doku ve Yassı Epitel

Epitel doku, vücudumuzun iç ve dış yüzeylerini döşeyen, koruma, emilim, salgılama gibi önemli görevleri üstlenen doku türüdür. Epitel hücreler, birbirine sıkı bir şekilde bağlanarak epitel dokuyu oluştururlar ve aralarında çok az miktarda hücreler arası madde bulunur.

Epitel doku, hücrelerin şekline ve tabaka sayısına göre sınıflandırılır. Bunlar arasında tek katlı yassı epitel, tek katlı kübik epitel, tek katlı prizmatik epitel, yalancı çok katlı epitel, çok katlı yassı epitel, çok katlı kübik epitel, çok katlı prizmatik epitel ve çok katlı değişici epitel yer alır². Epitel doku, embriyonik dönemde ektoderm, endoderm ve mezoderm tabakalarından köken alır³². Ektodermden türeyen epitel dokular arasında ağız boşluğunun üst yarısı, burun mukozası, kornea, derinin epidermisi, deri ve meme bezleri bulunurken; mezodermden türeyen epitel dokular böbrek tübülleri, erkek ve dişi üreme sistemleri, dolaşım sisteminin endoteli ve vücut boşluklarını döşeyen mezoteli kapsar³. Endodermden türeyen epitel dokular ise ağız tabanı, submandibular ve sublingual bezler, safra kesesi, karaciğer, pankreas, solunum yolları ve sindirim sistemi gibi bölgelerde yer alır³.

Epitel Dokunun Tanımı

Epitel doku, vücudun iç ve dış yüzeylerini döşeyen, koruma, emilim ve salgılama gibi önemli işlevleri yerine getiren bir doku çeşididir. Organizmanın iç ve dış yüzeyini döşer ve salgı bezlerinin büyük çoğunluğunu oluşturur². Epitel doku, kan damarı içermediğinden beslenmesini difüzyon yoluyla gerçekleştirir². Epitel hücrelerinin şekil ve boyutları farklılık gösterir; yüksek prizmatikten alçak yassı epitele kadar değişen bir yapıya sahiptirler². Yassı epitel, epitel dokunun bir alt tipidir ve vücudun çeşitli bölgelerinde bulunur.

Yassı Epitelin Epitel Doku İçindeki Yeri

Yassı epitel, epitel dokunun önemli bir bileşenidir. Ağız mukozası, yemek borusu (bağırsak tıkanıklığı) ve deri gibi vücudun iç ve dış yüzeylerinde bulunur. Yassı epitel hücreleri, koruma, su kaybını önleme ve geçirgenlik düzenleme gibi kritik işlevleri yerine getirir. Epitel doku içerisinde tek katlı yassı epitel ve çok katlı yassı epitel olmak üzere farklı yassı epitel türleri vardır.

Epitel Doku Türü	Bulunduğu Bölgeler	İşlevleri
Tek Katlı Yassı Epitel	Kan damarları, akciğer alveolleri, böbrek glomerülleri	Difüzyon, filtrasyon, geçirgenlik
Çok Katlı Yassı Epitel	Ağız boşluğu, yemek borusu, deri, vajina	Koruma, su kaybını önleme, mekanik etkilere dayanıklılık

Sonuç olarak, yassı epitel, epitel doku içerisinde önemli bir yere sahiptir. Vücudun farklı bölgelerinde bulunan yassı epitel, koruma, emilim, salgılama gibi hayati işlevleri yerine getirerek organizmanın sağlıklı bir şekilde işleyişini sağlar.

Yassı Epitelin Bulunduğu Bölgeler

Yassı epitel, vücudumuzda çeşitli bölgelerde yer almaktadır. Bu bölgeler arasında deri, ağız boşluğu, özofagus ve vajina gibi önemli yapılar bulunur. Yassı epitel, bu bölgelerde koruma, emilim ve salgılama gibi hayati fonksiyonları yerine getirir⁴.

Pin

Deri

Deri, vücudumuzun en geniş organıdır ve yassı epitel ile kaplıdır. Derinin en dış katmanı olan epidermis, çok katlı yassı epitel hücrelerinden oluşur. Bu hücreler, vücudumuzu dış etkenlere karşı korur ve su kaybını önler. Ayrıca, epidermis sürekli olarak yenilenir ve ölü hücreler dökülürken yerlerine yenileri gelir⁵.

Ağız Boşluğu

Ağız boşluğunun iç yüzeyi, çok katlı yassı epitel ile örtülüdür. Bu epitel tabakası, mekanik etkilere ve mikroorganizmalara karşı koruyucu bir bariyer görevi görür. Ayrıca, ağız boşluğundaki yassı epitel, tükürük salgılanmasına yardımcı olur ve besinlerin sindirim sürecinde önemli rol oynar⁴.

Özofagus

Özofagus, yani yemek borusu, ağız boşluğu ile mide arasında yer alan bir organdır. Özofagusun iç yüzeyi, çok katlı yassı epitel ile kaplıdır. Bu epitel tabakası, yutma sırasında besinlerin geçişini kolaylaştırır ve özofagus duvarını hasardan korur⁴.

Vajina

Vajina, kadın üreme sisteminin önemli bir parçasıdır. Vajinanın iç yüzeyi, çok katlı yassı epitel ile döşelidir. Bu epitel tabakası, östrojen hormonunun etkisi altındadır ve vajinanın nem dengesini korumaya yardımcı olur. Aynı zamanda, vajinal yassı epitel, enfeksiyonlara karşı koruyucu bir bariyer görevi görür⁴.

Bölge	Epitel Türü	Fonksiyon
Deri	Çok Katlı Yassı Epitel	Koruma, Su Kaybını Önleme
Ağız Boşluğu	Çok Katlı Yassı Epitel	Koruma, Tükürük Salgılama
Özofagus	Çok Katlı Yassı Epitel	Besin Geçişini Kolaylaştırma, Koruma
Vajina	Çok Katlı Yassı Epitel	Nem Dengesini Koruma, Koruma

Yassı Epitelin Yapısal Özellikleri

Pin

Yassı epitel hücreleri, ince ve yassılaşmış şekilleriyle vücudun çeşitli dokularını örten ve koruyan önemli bir rol oynar⁶. Bu hücreler, akciğer alveolleri, kan damarları, böbrek tübülleri ve deri yüzeyleri gibi vücudun farklı bölgelerinde bulunabilir⁶. Yassı epitel hücrelerinin çekirdeği de yassılaşmış ve uzamış oval bir şekle sahiptir.

Tek katlı yassı epitel, sadece tek sıra yassı hücre tabakasından oluşur ve kan damarları ile akciğer alveollerinin iç yüzeyini döşer. Öte yandan, çok katlı yassı epitel, 5-6 sıra veya daha fazla yassı hücreden meydana gelir⁷. Derinin üst katmanı olan epidermis ve ağız mukozası, çok katlı yassı epitel yapısına sahiptir.

Çok katlı yassı epitelde, alttaki hücreler kübik veya prizmatik şekilde iken, yüzeye doğru ilerledikçe hücreler giderek yassılaşır.

Yassı epitel hücreleri arasında çok az miktarda hücreler arası madde bulunur ve hücreler birbirine sıkı bağlantılarla tutunur. Bu yapısal özellikler, yassı epitelin vücuttaki önemli işlevlerini yerine getirmesine olanak sağlar. Örneğin, çok katlı yassı epitelin dış katmanını oluşturan keratin tabakası (stratum corneum), düzenli fiziksel aşınmaya maruz kalan dokuları korumaya ve su kaybını azaltmaya yardımcı olur⁷.

• Tek katlı yassı epitel, kan damarları ve akciğer alveollerini döşer
• Çok katlı yassı epitel, derideki epidermis tabakasını ve ağız mukozasını oluşturur
• Yassı epitel hücreleri arasında sıkı bağlantılar bulunur

Sonuç olarak, yassı epitelin yapısal özellikleri, vücudun çeşitli dokularında önemli koruma ve işlevsel roller üstlenmesine olanak tanır. Bu hücreler, organların işleyişine ve korunmasına katkıda bulunarak vücut homeostazının sürdürülmesinde hayati bir rol oynar⁶.

Çok Katlı Yassı Epitel

Çok katlı yassı epitel, vücudumuzda özellikle dış etkilere maruz kalan bölgelerde bulunan ve koruyucu bir görevi olan epitel dokusudur. Bu epitel türü, en az 5-6 sıra yassı epitel hücresinin üst üste dizilmesiyle oluşur. Alt katmanlarda kübik veya prizmatik hücreler bulunurken, üste doğru çıkıldıkça hücreler yassılaşır⁸.

Pin

Çok Katlı Yassı Epitelin Tanımı

Çok katlı yassı epitel, başlıca derinin en dış tabakasını ve ağız, yemek borusu ve vajinanın iç yüzeyini oluşturur⁷. Bu epitel türü, birden fazla hücre katmanından oluşur ve en üst tabakadaki hücreler yassılaşmıştır. Çok katlı yassı epitel, iki alt tipe ayrılır: keratinize çok katlı yassı epitel ve non-keratinize çok katlı yassı epitel.

Keratinize Çok Katlı Yassı Epitel

Keratinize çok katlı yassı epitel, derinin epidermis tabakasında bulunur ve ağız boşluğunun belirli bölgelerinde de görülür⁷. Bu epitel türünde, en üst tabakadaki hücreler keratin adı verilen bir protein üretir. Keratin, epitel yüzeye sert ve geçirimsiz bir yapı kazandırarak dokuları fiziksel aşınmaya karşı korur ve su kaybını azaltır⁷. Memelilerin, sürüngenlerin ve kuşların epidermisinde, çok katlı yassı epitel yüzeyin dış katmanını stratum korneum adı verilen keratin tabakası oluşturur⁷.

Non-Keratinize Çok Katlı Yassı Epitel

Non-keratinize çok katlı yassı epitel ise ağız boşluğu, farinks, konjonktiva, özofagusun üst üçte biri, rektum, kadın dış genital organı ve vajina mukozasının yüzeyini oluşturur⁷. Bu epitel türünde keratin tabakası ince veya hiç yoktur. Vajinanın olgun yassı epitelyumu genellikle 18-20 katlı yassı epitel hücresinden oluşmaktadır⁹. Vajina yassı epiteli, hormonel değişimleri yansıtmada serviksin yassı epiteline oranla daha duyarlıdır⁹. Östrojenin etkisi altındaki vajinal yassı epitelyum tam kalınlığına ulaşana kadar çoğalır⁹. Progesteronun etkisi altındaki epitelyum kalınlaşır ancak çoğalma sadece orta tabakada görülür⁹.

Non-keratinize yüzeylerde epitelin yaşına ve maruz kaldığı hasara bağlı olarak değişen kalınlıkta küçük bir yüzeysel keratinize tabaka bulunabilir⁷.

Kronik sigara veya alkol kullanımı öyküsü olan bireylerde, orofarinks ve üst sindirim sistemi epiteli atipik olarak keratinize olabilir⁷. Non-keratinize çok katlı yassı epitel, çeşitli katmanlardan oluşsa da daha yumuşak ve geçirgendir.

Yassı Epitelin İşlevleri

Yassı epitel hücreleri, vücudumuzun iç ve dış yüzeylerinde bulunarak cilt, saç ve tırnakların oluşumunda rol oynar, iç organları korur ve işlevlerine yardımcı olur¹⁰. Bu hücreler, genellikle tek bir tabaka halinde düzenlenmiş olup, hücreler arasında çok az boşluk bulunmaktadır¹⁰. Yassı epitelin en önemli yassı epitel işlevlerinden biri, mekanik etkilere ve mikroorganizmalara karşı koruyucu bir bariyer görevi görmesidir.

Pin

Koruma

Deri ve mukozalardaki çok katlı yassı epitel, altındaki dokuları fiziksel ve kimyasal hasardan korur. Yassı epitel hücreleri, hücreler arasında sıkı bağlantılar oluşturarak bir bariyer oluşturur ve zararlı maddelerin geçişini engeller¹⁰. Bu sayede, vücudumuzu dış etkenlere karşı koruma altına alır.

Yassı epitel hücrelerinin farklılaşması, vücudumuzun farklı bölgelerinde farklı işlevlere sahip olmasını sağlar¹⁰.

Su Kaybını Önleme

Keratinize çok katlı yassı epitel, içerdiği keratin tabakası sayesinde epitel yüzeyi sert ve geçirimsiz hale getirir, böylece su kaybını önler. Ayrıca, epitel yüzeydeki sıkı bağlantılar, hücreler arasından madde geçişini sınırlar ve su kaybını engeller. Bu özellik, özellikle derimizin kurumasını ve su kaybetmesini önlemede büyük önem taşır.

Yassı epitel hücrelerinde üç tür hücre bağlantısı bulunmaktadır: desmozomlar, tight junctions ve gap junctions¹⁰. Bu bağlantılar, hücrelerin birbirine sıkıca tutunmasını, bariyer oluşturmasını ve hücreler arası iletişimi sağlar. Ancak, zarar gören yassı epitel hücreleri çeşitli hastalıklara neden olabilir, örneğin cilt enfeksiyonlarına veya solunum yolu hastalıklarına yol açabilir¹⁰.

Yassı Epitelin İşlevleri	Açıklama
Koruma	Mekanik etkilere ve mikroorganizmalara karşı koruyucu bariyer oluşturur.
Su Kaybını Önleme	Keratinize yassı epitel, su geçirgenliğini azaltarak su kaybını engeller.

İdrar Tahlilinde Yassı Epitel

İdrar tahlili, vücudun genel sağlık durumunu değerlendirmek için sıklıkla kullanılan bir testtir. Bu testte, idrar örnekleri mikroskobik olarak incelenir ve çeşitli hücre tipleri, kimyasal bileşenler ve mikroorganizmalar değerlendirilir. İdrar yollarını döşeyen epitel hücreleri de dökülerek idrarla dışarı atılabilir ve idrar tahlilinde gözlenebilir.

İdrarda Bulunan Epitel Hücre Tipleri

İdrar yolları farklı bölgelerindeki epitel hücre tipleri farklıdır. Örneğin mesane ve üretra çok katlı geçiş epiteli (uroepitel) ile kaplıdır. İdrarda en yaygın bulunan epitel hücreleri yassı (skuamöz) epiteldir ve normalde her sahada 5 adet bulunması beklenir¹¹. Yassı epitel hücrelerinin görünümü çok büyük, küçük, tek çekirdekli, iri sitoplazmalı ve yassıdır. Bazılarında çift çekirdek de görülebilir¹².

Böbrek (renal tübüler) epiteli, idrarda normalde bulunmaz ancak böbrek rahatsızlıklarında özellikle akut dönemde görülür¹¹. Böbrek epiteli protein miktarı yüksek ve silendirlerin görüldüğü idrarda sık görülen hücrelerdir¹². Değişici (transisyonel) epitel ise idrarda normalde her sahada 5 adet bulunması beklenir, fazlası transisyonel epitelyüri olarak kabul edilir ve sıklıkla üriner sistem inflamatuar hastalıklar, travma veya mesane kanseri ile ilişkilendirilir¹¹. Transisyonel veya ürotelial epitel hücreleri merkezi nükleuslu, füsiform sitoplazmalı epitellerden oluşur¹².

Pin

Yassı Epitel Hücrelerin İdrarda Görülmesi

İdrarda sıklıkla görülen epitel hücre tipi yassı epiteldir. Bunlar daha çok alt üriner sistemden köken alır. İdrar örneğinde yassı epitel hücreleri genellikle tek tek veya küçük gruplar halinde görülebilir. İdrar tahlilinde her sahada 15 ve altı yassı epitelyum görülmesi normal olarak kabul edilir¹³. Ancak idrar tahlilinde yassı epitel hücresinin her alanda 16 ve üstü görülmesi normalin üstü olarak değerlendirilir¹³.

Yassı epitel hücresinin normalin üstünde olması durumunda bir hastalık olup olmadığı merak edilen bir konudur¹³. İdrarda yassı epitel görülmesinin en sık nedeni, idrar örneğinin yanlış toplanmasıdır¹³. Kadınların vajinal kontaminasyonu, üretra ve vajinal açıklıkta normal olmayan bağlantılar, erkeklerde üretra iltihabı, idrar yolu enfeksiyonu, fiziksel travma veya tahriş gibi durumlar idrar tahlilinde yassı epitel görülmesine neden olabilir¹³. Erkeklerde yassı epitel üretra mukozasından kaynaklanabilir; erkeklerde yassı epitel lökosit ile beraber görülmesi üretrit tanısı yönünden önemli olabilir¹³.

İdrar sedimentinin mikroskopik analizinde her alanda 16 ve üstü yassı epitel görülmesi yassı epitel yüksekliği olarak tanımlanmaktadır¹³. İdrarda yassı epitel yüksekliği her ne kadar tek başına bir hastalık bulgusu olmasa da, ilave testler istenerek değerlendirilmesi gereken bir durumdur¹³. Özellikle enfeksiyon şüphesinde idrar kültürü tahlili tercih edilmelidir¹³.

Yassı Epitel Yüksekliği

İdrar tahlilinde yassı epitel hücre sayısının normalden fazla olması durumuna yassı epitel yüksekliği denir. Normalde idrarda az sayıda epitel hücresi bulunabilir, ancak yassı epitel hücrelerin idrarda artışı genellikle alt üriner sistemdeki (üretra, mesane) enfeksiyon, tahriş veya inflamasyonun göstergesi olabilir¹¹.

Pin

İdrar sedimentinde en sık rastlanan epitel türü yassı epiteldir. İdrar yolunun büyük bölümünün iç yüzeyini oluşturan transisyonel epitelin idrarda 5 hücre/saha’yı geçmemesi gerekir¹¹. Eğer idrarda yassı epitel hücre sayısı 5 hücre/saha’dan fazla ise bu durum yassı epitelyüri olarak adlandırılır¹¹. Yassı epitel yüksekliği, özellikle alt idrar yolu enfeksiyonlarında sık görülen bir bulgudur.

Rahim ağzı kanserlerinin çoğu (%85) çok katlı yassı epitel hücrelerinden gelişen skuamöz kanserlerdir¹⁴. Bu nedenle, idrarda yassı epitel yüksekliğinin serviks kanseri açısından da değerlendirilmesi önemlidir. Gelişmiş ülkelerde yılda bir kez yapılan Pap-smear testi ile %90’dan fazlası erken dönemde yakalanabilen serviks kanserleri, böylece ölüm oranlarında %50 ila %70 oranında bir azalma sağlamaktadır¹⁴.

İdrarda yassı epitel hücre sayısının artması, genital sistemdeki enfeksiyonlar, irritasyon veya inflamatuar süreçlerin bir göstergesi olabilir. Bu nedenle, yassı epitel yüksekliği saptanan hastaların jinekolojik açıdan da değerlendirilmesi önem taşımaktadır.

Bir çalışmada, deride yassı epitel hücreli tümörü olan toplam 53 hasta değerlendirilmiştir¹⁵. Çalışmada hastaların yaş dağılımında anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0,05)¹⁵. Cinsiyet ve örnek lokasyonunun β-katenin ve E-kaderin skorları üzerinde etkisi olmadığı saptanmıştır (sırasıyla p=0,129, 0,106, 0,259, 0,120)¹⁵. Ancak tümör tipine göre E-kaderin skorlarında anlamlı bir fark olduğu ortaya konmuştur (p=0,013)¹⁵.

Sonuç olarak, idrarda yassı epitel yüksekliği saptanması durumunda altta yatan enfeksiyon, inflamasyon veya malignite gibi nedenlerin araştırılması gerekmektedir. İleri tetkikler ve uygun tedavilerle bu durumun kontrol altına alınması mümkün olmaktadır.

Yassı Epitel Yüksekliğinin Nedenleri

Yassı epitel hücreleri, vücudumuzun çeşitli bölgelerinde bulunan koruyucu bir tabakadır. Ancak, bazı durumlarda idrar tahlillerinde yassı epitel yüksekliği gözlemlenebilir. Bu yükselişin arkasında yatan birtakım nedenler vardır.

Pin

İdrar Yolu Enfeksiyonları

İdrar yolu enfeksiyonları, yassı epitel yüksekliğinin en yaygın nedenidir. Bakteriler ve diğer mikroorganizmalar, alt üriner sistem epitelinde hasara ve dökülmeye yol açarak enfeksiyona neden olur¹. Sistit (mesane enfeksiyonları), üretrit (üretra enfeksiyonları) ve pyelonefrit (böbrek enfeksiyonları) gibi enfeksiyon türleri sıklıkla görülür¹. Acil idrara çıkma isteği, sık idrara çıkma, alt karın ağrısı, idrar kokusu değişiklikleri, kanlı veya bulanık idrar gibi belirtilerle idrar yolu enfeksiyonu teşhis edilebilir¹.

Böbrek Hastalıkları

Böbrek hastalıkları ve taşları, üriner sistem epitelinde iritasyona neden olarak yassı epitel hücre atılımını artırabilir. İdrarda epitel hücrelerinin görülmesinin nedenlerinden biri de böbrek hastalıklarıdır¹.

Mantar Enfeksiyonları

Candida gibi mantarların sebep olduğu alt üriner sistem enfeksiyonları, yassı epitel yüksekliğine yol açabilir. Bu enfeksiyonlar sonucunda genital bölgedeki yassı epitel hücrelerinde dökülme gözlemlenir¹.

Mesane Kanseri

Mesane kanserinin erken evrelerinde, tümör yüzeyinden dökülen atipik epitel hücreleri idrarda artmış yassı epitel şeklinde gözlenebilir¹⁶. Mesanede başlıca 3 kanser tipi gelişebilir: değişici epitel hücreli karsinom, skuamöz hücreli karsinom ve adenokarsinom¹⁶. İdrarda ağrısız kanama, hastaların yaklaşık %85’inde mesane tümörünün en sık bulgusudur¹⁶. İdrar tetkiklerinde kan hücrelerinin görülmesi de tümör şüphesini ortaya koyabilir¹⁶.

Yassı Epitel Yüksekliği Nedeni	Açıklama
İdrar Yolu Enfeksiyonları	Bakteriler ve mikroorganizmalar epitel hasarına yol açar
Böbrek Hastalıkları	Taşlar ve hastalıklar epitel iritasyonuna neden olur
Mantar Enfeksiyonları	Candida gibi mantarlar epitel dökülmesine sebep olur
Mesane Kanseri	Tümör yüzeyinden dökülen atipik hücreler idrarda artar

Sonuç olarak, idrar tahlillerinde yassı epitel yüksekliği, altta yatan çeşitli sağlık sorunlarının bir göstergesi olabilir. İdrar yolu enfeksiyonları, böbrek hastalıkları, mantar enfeksiyonları ve mesane kanseri gibi durumlar yassı epitel hücre sayısında artışa neden olabilir¹. Bu nedenle, yüksek yassı epitel seviyeleri tespit edildiğinde, kapsamlı bir tıbbi değerlendirme yapılması önemlidir.

Gebelikte Yassı Epitel Yüksekliği

Gebelik döneminde, kadınların vücutlarında pek çok değişiklik meydana gelir. Bu değişiklikler arasında üreme organlarında hormonal ve fizyolojik farklılıklar da yer alır. Bu nedenle, gebelik sürecinde idrarda epitel hücrelerinde artış sıklıkla görülebilir. Normal bir idrar analizinde, her alanda 15 veya daha az yassı epitel hücresinin görülmesi normal kabul edilir¹³. Ancak, gebelikte bu sayı genellikle daha yüksektir.

Pin

Gebeliğin üriner sistem üzerine basısı, idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlık ve artan vajinal akıntı gibi faktörler epitel hücre atılımını artırabilir. Özellikle 20’nin üzerinde yassı epitel hücresi varlığı, enfeksiyonlar veya böbrek hastalıkları gibi altta yatan sorunlara işaret edebilir¹⁷. Gebelerde idrar kültürü ile enfeksiyon ekarte edilmedikçe sadece yassı epitel yüksekliği çok anlamlı olmayabilir.

Gebelik, kadın vücudunda pek çok değişikliğe neden olur ve bu değişiklikler idrar analizinde de kendini gösterebilir. Ancak, yassı epitel yüksekliği tek başına her zaman bir sorun olduğu anlamına gelmez.

Gebelikte yassı epitel yüksekliğinin nedenleri arasında şunlar yer alabilir:

• Vajinal kontaminasyon (kadınlarda hastalık göstergesi olarak önemli klinik önemi yoktur)
• Üretrovajinal ve/veya üretrovezikal fistüller
• İdrar yolu enfeksiyonu veya tahrişi
• Fiziksel travma veya tahriş
• Mesane veya üretra hastalıkları

Erkekler üretral enfeksiyonlar yaşayabilirken, kadınlarda vajinal kontaminasyon idrarda yassı epitel hücrelerinin artmasına neden olabilir¹⁷. Bu nedenle, yassı epitel yükselmesini erkeklerde ve kadınlarda farklı şekilde değerlendirmek ve gerekirse sağlık uzmanı tarafından bireyin semptomlarına ve fizik muayene bulgularına göre ek testler önermek önemlidir¹³.

Gebelikte düzenli sağlık kontrolleri ve taramaları yaptırmak, erken dönemde hastalıkları saptamaya ve tedavide başarıya yardımcı olabilir. Her 100 kadından en az 2’sinin hayatının bir döneminde rahim ağzı kanserine yakalandığı bilinmektedir¹⁸. Bu nedenle, gebelik sürecinde yassı epitel yüksekliği durumunda, altta yatan nedenlerin araştırılması ve gerekli önlemlerin alınması büyük önem taşır.

Yassı Epitel Normal Değerleri

İdrar tahlilinde yassı epitel hücreleri varlığı normal kabul edilmekle birlikte, bu hücrelerin sayısı önem taşımaktadır. Sağlıklı bireylerde idrar mikroskobik incelemesinde büyük büyütme alanında (BBA) 0-15 adet yassı epitel hücresi görülebilir¹⁹. Bu değer aralığı, yassı epitelin normal sınırlar içinde olduğunu gösterir.

Pin

Genel olarak, idrar tahlilinde BBA’da 1-5 adet yassı epitel hücresi tespit edilmesi beklenen ve normal kabul edilen bir durumdur. Ancak, BBA’da 5’ten fazla yassı epitel hücresi görülmesi, yassı epitel yüksekliği olarak yorumlanır ve altta yatan hastalık veya durumların araştırılmasını gerektirir.

İdrar tahlilinde yassı epitel normal değerler aralığında kalması, sağlıklı bir ürogenital sistemin göstergesidir. Ancak, yassı epitel sayısındaki artış, enfeksiyon, inflamasyon veya diğer patolojik durumların habercisi olabilir.

Parametre	Normal Değer Aralığı
Yassı Epitel (HPF)	0-15
Transizyonel Epitel (HPF)	0-3
Böbrek Epiteli (HPF)	0-1

Yassı epitel hücrelerinin yanı sıra, idrar tahlilinde transizyonel epitel ve böbrek epiteli hücrelerinin de normal değer aralıkları bulunmaktadır¹⁹. Bu hücrelerin sayısındaki artış da çeşitli hastalık veya enfeksiyonların göstergesi olabilir.

Sonuç olarak, yassı epitel normal değerler aralığında kalması, sağlıklı bir ürogenital sistemin işaretidir. Ancak, yassı epitel sayısının normalin üzerine çıkması durumunda, altta yatan nedenlerin araştırılması ve gerekli tedavilerin uygulanması büyük önem taşır. Düzenli idrar tahlilleri ve yassı epitel düzeylerinin takibi, ürogenital sağlığın korunmasına yardımcı olacaktır.

İdrarda Yassı Epitel Yüksekliğinin Yorumlanması

İdrarda yassı epitel hücrelerinin yüksekliğinin doğru bir şekilde yorumlanabilmesi için örneğin uygun teknikle alınmış olması ve incelemenin hızlı bir şekilde yapılması büyük önem taşır. Normal bir idrar örneğinde her sahada 15-20 adet yassı epitel hücresi bulunması beklenir²⁰. Ancak idrarda yassı epitel miktarının normalde her sahada 5 adet olması gerektiği de belirtilmektedir²¹. Yassı epitel yüksekliği, yani her sahada 5’ten fazla yassı epitel hücresi görülmesi durumunda, enfeksiyon veya inflamasyon ihtimali akla gelmelidir.

Yassı epitel yüksekliğinin sebepleri arasında vaginal kontaminasyon, üretrovaginal fistül, üretrovezikal fistül ve üretrit gibi durumlar yer alabilir²¹. Bu nedenle, idrar kültürü ve sedimenti ile birlikte değerlendirilmesi önerilir. Eğer enfeksiyon tespit edilmezse, üriner sistemdeki yassı epitel hücre artışının nedenini belirlemek için ürolojik görüntülemeler yapılmalıdır.

Yassı epitel hücre artışı, tek başına spesifik bir bulgu değildir. Bu artışın altta yatan gerçek sebebini belirlemek için, hastanın anamnezi, fizik muayene bulguları ve diğer laboratuvar testleri ile birlikte yorumlanması gerekir. Örneğin, idrarda lökosit esteraz negatif olmalı ve her sahada 5 adet lökosit bulunması normal kabul edilirken, 10 adet üstünde lökositin pyüri olarak adlandırıldığı belirtilmektedir²⁰²¹. Lökosit artışının nedenleri arasında kontaminasyon ve üriner sistem enfeksiyonları bulunmaktadır²¹.

Yassı epitel hücre yüksekliği, idrar yolu enfeksiyonları, böbrek hastalıkları, mesane kanseri gibi çeşitli durumların habercisi olabileceğinden, mutlaka ciddiye alınması ve detaylı bir şekilde araştırılması gereken bir bulgudur.

Sonuç olarak, idrarda yassı epitel yüksekliğinin doğru yorumlanması için örneğin uygun şekilde alınması, hızlı incelenmesi ve hastanın klinik bulgularıyla birlikte değerlendirilmesi son derece önemlidir. Altta yatan sebebi belirlemek için kapsamlı bir ürolojik araştırma gerekebilir.

Yassı Epitel Düşüklüğü

İdrar tahlilinde yassı epitel hücrelerinin sayısının normal aralığın altında olması, yani 15-20 hpf’den daha az görülmesi, yassı epitel düşüklüğü olarak adlandırılır²². Bu durum, genellikle sağlıklı bir vücudu işaret eder ve herhangi bir semptom veya sorun oluşturmaz²². Ancak, idrar tetkikinde yassı epitel hücrelerine hiç rastlanmaması veya çok düşük sayıda görülmesi de patolojik bir durum olabilir.

Epitel hücrelerin tespit edilmemesi, örneğin çok seyreltik veya uygunsuz şartlarda toplanması ve bekletilmesinden kaynaklanabilir. Bu nedenle, epitel hücresi gözlenmeyen durumlarda, idrar örneğinin yeterliliği ve uygunluğu gözden geçirilmeli, gerekirse idrar tahlili tekrarlanmalıdır.

Düzenli idrar testleri, epitel hücre seviyelerini periyodik olarak izlemek ve genel sağlığı korumak için önerilir²². Dengeli hidrasyon, düzenli fiziksel aktiviteler ve sağlıklı bir diyet, sağlıklı bir epitel hücre sayısını ve genel refahı destekleyebilir²². İdrarda epitel hücrelerinin varlığı, ek semptomlar mevcutsa, olası altta yatan durumları araştırmak için daha fazla teste ihtiyaç duyulsa da, kanseri mutlaka göstermez²².

İdrar analizinde bulunan epitel hücre tipleri arasında Renal Tübüler Epitel Hücresi, Yassı Epitel Hücresi ve Geçiş Epitel Hücresi yer alır²². Bu hücreler, idrar yüzey epitelinin normal dökülmesinden kaynaklanabilir veya patolojiyi gösterebilir²³. Epitel hücrelerinin düşük seviyeleri genellikle sorun teşkil etmezken, yüksek seviyeleri idrar yolu enfeksiyonları, böbrek veya karaciğer hastalıkları ve belirli mesane kanserleri gibi çeşitli sağlık sorunlarına işaret edebilir²².

Yassı Epitel Negatif Sonucu

İdrar mikroskobisinde yassı epitel hücrelerinin görülmemesi ve sonucun “yassı epitel negatif” olarak raporlanması, normal ve beklenen bir durumdur. Normalde idrarda görülmesi beklenen düz epitel hücrelerinin normal değer aralığı 15-20 arasında olup, bu değerlerin dışında bir bulgu hastalık belirtisi olabilir²⁴. Yassı epitel hücrelerinin negatif olması, idrar yollarında aktif enfeksiyon veya inflamasyon olmadığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

Ancak yassı epitel negatifliği, altta yatan bir hastalık veya durumu ekarte ettirmez. Klinik şüphe varlığında ileri inceleme gerekebilir. İdrar tahlilinde diğer parametrelerin de normal sınırlarda olması önemlidir. Glikoz (şeker) normal değerleri idrarda 1.

İdrar tahlili genellikle rutin tıbbi muayenelerin ve check-up’ların bir parçası olup birçok hastalığın teşhisinde önemli bir rol oynamaktadır²⁴.

Bazı durumlarda yassı epitel hücrelerinin negatif sonucu, patolojik bulguların maskelenmiş olabileceğini düşündürebilir. Örneğin, larinks yassı hücreli karsinomlarında p16 ekspresyonu ile prognostik parametreler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmaması²⁵, negatif sonucun dikkatle yorumlanması gerektiğini gösterir.

Özellikle kadınlarda yassı epitel negatifliği, serviks kanserinin erken teşhisini zorlaştırabilir. Serviks kanseri tüm kadınlarda en sık görülen kanser olup, HPV enfeksiyonları önemli bir risk faktörüdür ve persiste HPV enfeksiyonunda risk 13.000 kat artabilir²⁶. Bu nedenle, negatif yassı epitel sonucuna rağmen, düzenli jinekolojik takip ve HPV taraması önem taşımaktadır.

Sonuç olarak, idrar tahlilinde yassı epitel negatif sonucu genellikle normal kabul edilse de, hastanın klinik bulguları ve risk faktörleri göz önünde bulundurularak kapsamlı bir değerlendirme yapılmalıdır. Gerektiğinde ileri tetkikler ve takip planlanmalıdır.

Yassı Epitelin Çeşitleri ve Bulundukları Dokular

Yassı epitel, epitel dokunun önemli bir alt tipidir ve vücudumuzun çeşitli bölgelerinde farklı görevler üstlenir. Örtü epitelinin isimlendirilmesinde tabaka sayısı büyük önem taşır²⁷. Yassı epitel hücrelerinin en-boy oranı apikaldeki hücrelerin boyutunu tanımlamak için kullanılır ve yapının cinsiyle ilgili bilgi verir²⁷. Vücutta 4 temel doku tipi bulunmaktadır: epitel doku, bağ doku, kas doku, sinir doku²⁸. Epitel dokusu temel olarak 4 gruba ayrılmıştır: örtü epiteli, duyu epiteli, bez epiteli (salgı epiteli), miyoepitel (kassal epitel)²⁸.

Tek Katlı Yassı Epitel

Tek katlı yassı epitel, vücudumuzda kan ve lenf damarlarının iç yüzeyini döşeyen ince bir tabakadır. Yassı epitel çeşitleri arasında tek katlı yassı epitel, tek katlı kübik epitel, tek katlı silindirik epitel bulunmaktadır²⁸. Bu epitel tipi, madde alışverişini kolaylaştırır ve damarların esnekliğine katkıda bulunur. Ayrıca akciğer alveollerinin iç yüzeyini de kaplar, gaz alışverişini sağlar.

Çok Katlı Kübik Epitel

Çok katlı kübik epitel ise birden fazla hücre katmanından oluşur ve genellikle ter bezleri ile tükürük bezlerinin boşaltım kanallarında görülür²⁸. İki tip bulunan tabaka sayısı, tek katlı ve çok katlı epitel, özellikle vücut dokularındaki epitel tipini belirleyen bir parametredir²⁷. Örtü epiteli türleri arasında çok katlı yassı epitel, çok katlı kübik epitel, çok katlı silindirik epitel yer almaktadır²⁸. Bu epitel tipi, salgı kanallarının yapısını korur ve salgıların akışını düzenler. Yassı epitelin çeşitliliği, vücudumuzdaki farklı dokuların özelleşmiş işlevlerini yerine getirmesine olanak tanır²⁷²⁸.

Kaynak Bağlantıları

1. Idrarda Epitel Nedir? Idrarda Epitel Kaç Olmalı? Yüksekliği Ve Düşüklüğü Nedenleri – https://www.milliyet.com.tr/pembenar/idrarda-epitel-nedir-idrarda-epitel-kac-olmali-yuksekligi-ve-dusuklugu-nedenleri-6176957
2. Epitel doku – https://tr.wikipedia.org/wiki/Epitel_doku
3. PDF – https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=31356
4. Microsoft PowerPoint – EPİTEL DOKU – https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/serife.tutuncu/72708/Epitel Doku.pdf
5. Epitel Doku-Bağlantı Tipleri-Epitel tipleri – https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=152985
6. Yassı epitel nedir? İdrarda yassı epitel hücre yüksekliği ne demek? – https://www.mynet.com/yassi-epitel-nedir-idrarda-yassi-epitel-hucre-yuksekligi-ne-demek-110107145770
7. Çok katlı yassı epitel – https://tr.wikipedia.org/wiki/Çok_katlı_yassı_epitel
8. Epitel dokusu (fazlası için www.tipfakultesi.org) – https://www.slideshare.net/slideshow/epitel-dokusu/11671994
9. Eurocytology – https://win.eurocytology.eu/static/eurocytology/TUR/cervical/LP1ContentLcontC.html
10. Yassı Epitel Nedir? – A Life Sağlık Grubu – Sağlıklı Yaşam Huzurlu Gelecek – https://www.alifesaglikgrubu.com.tr/makale/yassi-epitel-nedir/1264
11. HÜCRELER – https://www.mustafaaltinisik.org.uk/idrar/turkce/hucre.htm
12. İdrar Sedimenti Mikroskobik İnceleme Atlası – https://www.klimud.org/public/atlas/idrar/03a.htm
13. İdrarda yassı epitel görülmesi ve yüksekliği Tahlil Yorumlayan Sağlık Sitesi – Tahlil.com – https://tahlil.com/blog/tam-idrar-tahlilinde-yassi-epitel-gorulmesi-nedir-1684
14. Serviks Kanseri (Rahim Ağzı Kanserleri) Tanı ve Tedavisi – https://www.jinekolognet.com/serviks-kanseri.asp
15. Yassı Epitel Hücreli Karsinom ve Bazal Hücreli Karsinomlarda E-Kadherin, β- Katenin Ekspresyonunun Lokalizasyonla İlişkisi – https://dergipark.org.tr/tr/pub/otjhs/issue/56624/735102
16. Mesane Kanseri – https://www.omergulpinar.com/sayfalar.501.mesane-kanseri.html
17. İdrarda Yassı Epitel Tedavisi – https://www.idrar.gen.tr/idrarda-yassi-epitel.html
18. Rahim Ağzı Kanseri Nedir? Rahim Ağzı Kanseri Belirtileri ve Tedavisi – https://www.memorial.com.tr/hastaliklar/rahim-agzi-kanseri-hakkindaki-gercekler-ve-tedavi-yontemleri
19. Merkez Laboratuvarı – Dokuz Eylül Üniversitesi Araştırma Uygulama Hastanesi – https://hastane.deu.edu.tr/merkezlab/merkez_laboratuvari_295.html
20. İDRAR TAHLİLİ – https://enfeksiyonhastaliklari.com/idrar-tahlili/
21. İdrar Tahlili Hakkında Tıbbi Biyokimya Doktorları Görüşleri – https://www.doktorumonline.net/idrar-tahlili-103339
22. İdrarda epitel nedir? İdrarda epitel değeri kaç olmalıdır? Düşüklüğü ile yüksekliği nedenleri ve belirtileri – https://www.mynet.com/idrarda-epitel-nedir-idrarda-epitel-degeri-kac-olmalidir-dusuklugu-ile-yuksekligi-nedenleri-ve-belirtileri-110106666970
23. İdrarda Epitel Nedir, Kaç Olmalıdır? İdrarda Epitel Yüksekliği Ve Düşüklüğü Neden Olur? – Sağlık Haberleri – https://www.cnnturk.com/saglik/idrarda-epitel-nedir-kac-olmalidir-idrarda-epitel-yuksekligi-ve-dusuklugu-neden-olur-1618751
24. İDRAR TAHLİLİ – https://enfeksiyonhastaliklari.com/idrar-tahlili-2/?print=pdf
25. Larinksin Yassı Epitel Hücreli Karsinomlarında P16 Ekspresyonu ve İnsan Papillomavirüs ile İlişkisi | Article – https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-larinksin-yassi-epitel-hucreli-karsinomlarinda-p16-ekspresyonu-ve-insan-papillomavirus-ile-iliskisi-63782.html
26. Human Papilloma Virus (HPV) ve Rahimağzı Kanseri (Serviks Kanseri ) Tedavisi | Polat DURSUN – https://polatdursun.com/hpv-rahimagzi-kanseri/
27. EPİTEL DOKU | histoloji – https://histolojidunyasi.wixsite.com/histoloji/epitel-doku
28. PowerPoint Sunusu – https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/nurhan.con/93800/avys histoloji Sunu4.pdf