Çölyak hastalığının komplikasyonları öncesinde kısa bir tanım yapalım. Çölyak hastalığı kronik bir sindirim sistemi bozukluğudur. Kişi glüten içeren gıdalar yediğinde rahatsızlanır çünkü bağışıklık sistemi glütene tepki gösterir ve antikorlar üretir. Bu antikorlar ince bağırsakta enflamasyona ve bağırsak dokusunun bozulmasına neden olur.
Çölyak hastası olan birçok kişinin semptomları hafiftir ve bu kişişer çölyak hastası olduğunu bile bilmemektedir. Hastalığın semptomlarının ciddiyeti kişiden kişiye değişmektedir fakat hastalık belirtilerinin ciddiyeti ve uzun vadeli komplikasyonlar arasında nasıl bir bağlantı olduğu da tam olarak bilinmemektedir .
Çölyak hastalığı tedavi edilmediği takdirde, vitamin ve minarel eksiklikleri, osteoporoz, depresyon, laktoz intoleransı, otoimmün hastalıklar, kısırlık ve hatta kanser bile oluşabilir. Çölyak hastalığının komplikasyonları hakkından biraz daha bilgi edinelim.
Malabsorbsiyon ve Malnütrisyon
Çölyak hastalığının komplikasyonları arasında malabsorpsiyon ilk sırada gelir. Bu durum, vücudunuzun yenilen gıdaları yeterince sindirememesi ve bu nedenle gerekli maddeleri ememesidir. Malapsorbsiyon, malnütrisyona yani yetersiz beslenmeye neden olabilir.
Malnütrisyon vücudunuzun gerekli fonksiyonlarını yerine getirmesi için gerekli olan besin maddelerinin eksik olmasıdır. Malnütrisyon birtakım vitamin ve mineral eksiklikleri ile ortaya çıkar.
Çölyak hastalığı nedeniyle demir eksikliği, B12 vitamini eksikliği, K vitamini eksikliği, folat eksikliği ve kalsiyum eksikliği görülebilir. Malnütrisyon nedeniyle oluşan demir eksikliği anemiye, kalsiyum eksikliği de osteoporoza (kemik erimesi) neden olabilir.
Laktoz İntoleransı
Çölyak hastalığı olan kişilerde laktoz intoleransı görülme ihtimali daha yüksektir. Bunun nedeni çölyak hastalığından kaynaklanan bağırsak hasarının süt ve süt ürünlerinde bulunan laktozu parçalamak için gerekli olan laktaz isimli enzimi üretememesidir.
Çölyak hastalığında laktoz bağırsaklarınıza zarar vermez veya bağışıklık sisteminizi tepki vermesine neden olmaz. Fakat laktozu sindiremediğiniz için bağırsaklarınız rahatsız olabilir ve şişkinlik, ishal ve karın ağrısı gibi semptomlar ortaya çıkabilir. Çölyak hastalığının komplikasyonları ile otoimmün hastalıkları da ilişkilidir.
Otoimmün Hastalıklar
2013 senesinde bir araştırma yapışmıştır. Buna bağlı olarak da bu hastalıkla ilişkili otoiümmün hastalıkların bir listesi paylaşılmıştır.. Çölyak hastalığı ile bu otoimmün hastalıklar arasındaki ortaklığın, genetik duyarlılık, benzer çevresel faktörler ve Çölyak hastalığında bağırsakların zarar görmesi ve geçirgenliğinin artması nedeniyle bağırsak bariyerinin ortadan kalkması olduğu görülmüştür.
Çölyak ile ilişkili bulunan otoimmün hastalıklar şunlardır: primer biliyer siroz, otoimmün hepatit ve primer sklerozan kolanjit gibi otoimmün karaciğer hastalıkları, diyabet ve tiroid hastalıkları gibi endokrin bozukluklar, dermatitis herpetiformis isimli otoimmün bir deri hastalığı, çocukluk romatizması ve lupus gibi romatolojik hastalıklar.
Çölyak Hastalığı Kansere Yol Açar mı?
Çölyak hastalarının çoğu teşhis bile almadığı için Çölyak ve kanser arasındaki ilişkiyi belirlemek çok da kolay değildir fakat genel itibarıyla Çölyak hastalığında kanser gelişme riskinin çok yüksek olmadığını söyleyebiliriz. Çölyak hastalığı kansere yol açar mı sorusuna da bu şekilde cevap vermiş olduk.
İngiltere’nin Derby şehrinde 1972 ila 1985 yılında yapılan çalışmaların incelendiği bir makaleden bahsedeceğiz. Bu makalede incelenen çalışmada 210 çölyak hastasının sadece 39’unda kanser gelişmiştir. Genel olarak, Çölyak hastalığı olan hastalarda, orofaringeal kanser, özofagus kanseri ve non-Hodgkin lenfoma riskinin arttığı görülmüştür. Çölyak ve kanser arasındaki ilişkide bu şekilde bu çalışmada incelenmiştir.
Bununla beraber en az 5 yıldır glütensiz bir diyet uygulayan hastalarda kanser gelişme riski normal popülasyondan daha yüksek bulunmamıştır. Aynı makalede belirtilen başka bir araştırmada ise daha önce Çölyak hastalarıyla ilişkilendirilen ince bağırsakta lenfoma gelişme riskinin tahmin edilenden daha düşük bulunduğu belirtilmiştir.
2009 yılında yapılan başka bir araştırmada Çölyak hastalığında kanser gelişme riskine dair çok fazla çelişkili araştırma olduğu fakat hastalığın ilerleyen yaşlarda teşhis edildiği vakalarda kanser riskinin arttığı belirtilmiştir. Aynı makalede 285 Çölyak hastası çocuğun katıldığı kohort bir çalışmadan bahsedilmektedir. Hepsi glütensiz diyet yapan bu çocukların sadece bir tanesinde ince bağırsak lenfomasına rastlanmıştır.
Diş Hasarı
Kalsiyum ve diğer minerallerin yeterince emilememesinden ötürü diş minesinde kalıcı hasarlar oluşabilir. 2014 yılında yapılan bir araştırmada Çölyak hastalığında ortaya çıkan diş minesi sorunlarının şunlar olduğu belirtilmiştir: renk değişiklikleri, çukurlaşmalar ve yapısal hasarlar. Ayrıca dişlerde ortaya çıkan bu sorunların Çölyak hastalığının tek semptomu bile olabileceği belirtilmiştir.
Düşük Doğum Ağırlığı
Çölyak hastalığı olan ve tedavi görmeyen kadınların bebeklerinin normalin altında kiloyla doğma ihtimali vardır. 2010 yılında yapılan bir araştırmada, Çölyak hastası ve glütensiz diyet yapmayan kadınların hem erken doğum riskinin yüksek olduğu hem de bebeklerinin düşük doğum ağırlığı riskinin arttığı görülmüştür. Ancak tedavi gören Çölyak hastalarında bu risklerin yükselmediği belirtilmiştir. Çölyak hastalığının komplikasyonları konusunu bu içeriğimizde derinlemesine sizler için inceledik.