Karbonhidrat bulunduran besinler günlük hayatta sürekli olarak tükettiğimiz besinlerdir. Yararlı ve zararlı olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Son yıllarda insanlar arasında karbonhidrat hakkında pek çok tartışma çıkmaktadır. Bir kısım insan zararlı olduğunu düşünürken bir kısım insan yaşamımız için en gerekli besin kaynağı olduğunu savunmaktadır. Bu tartışmanın asıl sebebi karbonhidratların çok belirgin yararlarının ve zararlarının olmasıdır.
Özellikle diyet yapan insanların karbonhidratları tamamen hayatından çıkarması zararlı olduğunu gösterse de asıl yapılması gereken şey hayatımızdan zararlı karbonhidratları çıkarmaktır. Gün içerisinde mutlaka tüketilmesi gereken ve yararlı karbonhidratlar kategorisine giren karbonhidratlar şu şekilde sıralanabilir;
- Ekmek
- Makarna
- Karbonhidrat
- Bulgur
- Pirinç
- Yulaf ezmesi
- Hamur işleri
- Patates
- Mercimek
- Mısır unu
- Simit
- Elma
- Kayısı
- Şeftali
- Erik
- Kiraz
- Ananas
- Greyfurt
- Çilek
- Lahana
- Karnabahar
- Nohut
- Kuru üzüm
- Kereviz
Karbonhidrat Nedir?
Karbonhidrat karbon, hidrojen ve oksijen atomlarından oluşan moleküllerdir. İçerisinde şeker, nişasta ve selüloz bulunmaktadır. Günlük hayatta bilinçli veya bilinçsiz tükettiğimiz birçok besinin içerisinde bulunmaktadır. Bütün canlı organizmalar için ana enerji kaynağı karbonhidratlardır. Vücudumuzun düzgün ve dengeli bir şekilde çalışması için en gerekli besin maddelerinden biridir. Proteinler ve yağlar da enerji kaynağıdır ancak en hızlı ve en çok enerji karbonhidratlar üzerinden sağlanır.
Karbonhidrat insanlarda, hayvanlarda ve bitkilerde bulunmaktadır. Hayvanlarda ve insanlarda glikojen olarak bulunur. Bitkilerde ise nişasta ve selüloz olarak bulunur. Eksikliğinde ya da fazlalığında birtakım hastalıklar ortaya çıkabilir. Ayrıca karbonhidratlar vücuttaki yağların yakılmasını sağlamaktadır.
Karbonhidratın Yararları Nelerdir?
Karbonhidratın yararları şu şekilde sıralanabilir;
- Karbonhidrat kolesterol düzeyini dengeler,
- Vücudun elektrolit kaybını önler,
- Çocukların gelişimini sağlar,
- Vücuda enerji verir,
- Zihinsel ve fiziksel enerjiyi sağlar,
- Kolaylıkla sindirilebilir,
- Glikoz ve insülin dengesini sağlar,
- Vücuttaki su dengesini sağlar,
- Kan dolaşımını hızlandırır.
Karbonhidratlar genel anlamda vücuda bu faydaları sağlasa da zararlı karbonhidratlar da bulunmaktadır. Yararlı karbonhidratlar vücudun ihtiyacı olan ana enerjiyi karşılasa da zararlı karbonhidratlar vücutta birtakım rahatsızlıklara yol açabilir.
Yararlı Karbonhidratlar Nelerdir?
Faydalı karbonhidratlar vücuda kesinlikle alınması gereken ve eksikliğinde birtakım rahatsızlıkların ortaya çıkabileceği karbonhidratlardır. Yararlı karbonhidratlar kimyasal yapılarından dolayı vücut tarafından zor sindirilmektedir. Dolayısıyla vücudun ihtiyacı olan enerjiyi oldukça geç salgılamaktadır. Besin değerleri ve lif yapıları yüksektir. Az kalorilidirler ve tok tutarlar dolayısıyla ekstra kalori alma ihtiyacını önlerler. Metabolizmayı hızlandırırlar ve düşük glisemik indekse sahiptirler. Yararlı karbonhidratlara örnek olarak;
- Tam tahıllı ekmek
- Mısır gevreği
- Yeşil sebzeler
- Taze meyveler
- Ekmek
- Mercimek
- Patates
- Muz verilebilir.
Karbonhidratlar kesinlikle tüketilmesi gereken besinlerdir. Eksikliği vücutta rahatsızlıklara yol açabilir. Diyet yapan insanların veya sağlıklı beslenen insanların karbonhidrat tüketmeyi bırakmaması gerekir. Çünkü yararlı karbonhidratlar sindirim sisteminin düzenli ve dengeli çalışmasını sağlamaktadır.
Zararlı Karbonhidratlar Nelerdir?
Zararlı karbonhidratlar vücut tarafından hızlı bir şekilde sindirilen besinlerdir. Hızlı bir şekilde sindirilen karbonhidratlar enerji taşıyan hücrelere glikojen halinde depolanmaktadır. Bu karbonhidratlar kullanılmadığı zaman yağa dönüşmektedir. Zararlı karbonhidratlar çoğunlukla işlenmiş gıdalarda bulunmaktadır. Artık günümüzde işlenmiş gıdaların tüketiminin fazla olmasından dolayı karbonhidratların zararlı olduğuna dair yanlış bir bilgi bulunmaktadır.
Zararlı karbonhidratlar besin ve lif açısından zengin değildir. Glisemik indeksi yüksektir ve yağa dönüşen yüksek kalori barındırırlar. Kan şekerini yükseltir ve yorgunluğa sebep olurlar. Zararlı karbonhidratlara örnek olarak;
- Şeker ve tatlılar,
- Rafine edilmiş ekmekler,
- Şekerli ve gazlı içecekler,
- Şekerli mısır gevrekleri verilebilir.
Genellikle diyet yaparken insanların zararlı karbonhidratları bırakmaları önerilir. Genel olarak hayatımızda sağlıklı beslenmek ve enerjik olmak içinse zararlı karbonhidratlardan uzak durmak gerekmektedir. Bunun yanı sıra sadece yararlı karbonhidratlardan oluşan bir diyet programı da bulunmaktadır.
Karbonhidrat Açısından Zengin Besinler Nelerdir?
Karbonhidrat açısından zengin besinler her gün tüketilmesi gereken besinlerdir. Bütün hücrelerin enerji depolaması ve gün içerisinde dinç olabilmek için bu karbonhidratların dengeli bir şekilde tüketilmesi gerekmektedir. Karbonhidrat açısından zengin olan besinler şu şekilde sıralanabilir;
- Mercimek
- Patates
- Yulaf ezmesi
- Muz
- Esmer pirinç
- Karabuğday
- Kinoa
- Kepekli buğday unu
- Nohut
- Kuruyemiş
- Tatlı patates
- Portakal
- Çilek
- Elma
- Pancar
- Kahverengi ekmek
- Havuç
Karbonhidrat eksikliğinde veya fazlalığında ortaya çıkan belirtiler ise şu şekilde sıralanabilir;
- Baş dönmesi,
- Halsizlik,
- Uyuşukluk,
- Dehidrasyon,
- Mide bulantısı,
- Baş dönmesi,
- Melankolik ve depresyon hali,
- Yüksek kolesterol,
- Kilo alıp vermede dengesizlik,
- Koma, felç ve ölüm riski.