Mide Kanserine İyi Gelen Besinler: Beslenme Rehberi

Mide kanseri, dünya genelinde en yaygın görülen kanser türlerinden biridir. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları, mide kanserine yakalanma riskini önemli ölçüde azaltabilir. Antioksidan bakımından zengin sebze ve meyvelerin günlük beslenmede yer alması kanser riskini azaltabilir¹. Ayrıca, sağlıklı beslenme ile kanser riskini %30 oranında düşürmek mümkündür².

Mide kanserinden korunmak için dengeli ve bitkisel ağırlıklı bir beslenme tarzı benimsemek önemlidir. Bu rehberde, mide kanserine karşı koruyucu etkisi olan besinleri ve beslenme önerilerini bulabilirsiniz. Faydalı mineraller ve vitaminler içeren çeşitli gıdaların tüketimi, bağışıklık sistemini güçlendirerek kansere karşı vücudun direncini artırır.

Akdeniz tarzı beslenme, taze sebze ve meyveler, tam tahıllar, sağlıklı yağlar ve kuru baklagillerin tüketimini teşvik eder. Kuru baklagillerin kanser savaşçısı olarak işlev gördüğü ve haftada 2-3 kez tüketilmesinin önerildiği belirtilmektedir². Ayrıca, aşırı tuz tüketiminden ve işlenmiş et ürünlerinden kaçınmak da mide kanserinden korunmada etkili olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre günde 50 gram işlenmiş et tüketilmesi, kalın bağırsak kanserine yakalanma olasılığını yüzde 18 oranında artırıyor¹.

Kanserden korunmak için düzenli egzersiz yapmak ve sağlıklı yaşam tarzını ömür boyu sürdürmek de önemlidir¹. Bu rehberde yer alan bilgiler ışığında, mide kanserine karşı koruyucu bir beslenme planı oluşturabilir ve sağlıklı bir yaşam sürdürebilirsiniz.

Mide Kanserinde Beslenmenin Önemi

Mide kanseri tedavisinde beslenme düzeni büyük önem taşımaktadır. Kanser hastalarının diyetlerine dikkat etmemeleri durumunda malnütrisyon sıklığı %50’nin üzerine çıkmaktadır³. Malnütrisyonun, kanser türüne bakılmaksızın ölümlerin %10-20’sine katkıda bulunduğu tahmin edilmektedir³. Mide kanserinin lokal ve sistemik etkileri protein-kalori malnütrisyonuna yol açarak morbidite ve mortaliteyi artırabilir⁴.

Pin

Uygun beslenme, kanser hastalarında hastanede kalış süresini, enfeksiyon risklerini ve ölüm oranlarını azaltmada önemli bir rol oynamaktadır³. Kanser tedavisi sırasında en az 3 litre su tüketilmesi önerilmektedir⁵. Antioksidanlardan zengin beslenme için sebze ve meyveler her öğünde sıkça tüketilmelidir⁵. Tam tahıllı ekmek, kuru baklagiller, sebze ve meyveler ideal beslenme şeklinin belirlenmesinde önemlidir⁵.

Mide kanserinin lokal etkileri arasında ağrı, bulantı, kusma, sindirim bozuklukları, yutma güçlüğü, kanlı kusma ve siyah dışkılama gibi semptomlar beslenme alımını etkileyebilir⁴. Kanser tedavisinde iştah kaybını hafifletmek için düzenli bir yemek programı oluşturmak önemlidir³. Küçük porsiyonlar ve yüksek enerji yoğunluklu öğünler besin alımını artırmaya yardımcı olabilir³.

“Kanser hastalarında sağlıklı kilo ve kas kütlesinin korunması tedavi sonuçları için hayati önem taşımaktadır.” – Prof. Dr. Ahmet Yılmaz, Tıbbi Onkoloji Uzmanı

Mide kanserine yönelik cerrahi, kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavi seçenekleri besinsel yetersizlik riskini artırabilir⁴. Kemoterapi döneminde kaliteli protein alımına dikkat edilmesi önerilmektedir⁵. Günlük protein alımını artırmak için gün içinde 2-3 porsiyon süt-yoğurt tüketilmesi tavsiye edilmektedir⁵. Kemoterapinin yan etkilerini azaltmak için günde en az 2.5-3 litre su tüketilmelidir⁵.

Mide kanserli hastaların uygun besin gereksinimleri cerrahi müdahaleye, radyoterapi ve kemoterapinin yan etkilerine göre değişebilir⁴. Beslenme yöntemleri belirlenirken mide kanserinin evresi, tümör lokalizasyonu, hastanın fonksiyonel durumu ve tedavi yöntemleri göz önünde bulundurulmalıdır⁴. Kanser hastalarında düşük kalorili zayıflama diyetleri önerilmemektedir, çünkü fizyolojik stresi artırabilir³.

Kansere Karşı Koruyucu Besinler

Kanser, günümüzün en önemli sağlık sorunlarından biri haline gelmiştir. Ancak doğru beslenme alışkanlıkları ile kanser riskini azaltmak mümkündür. Kanserlerin üçte birinin beslenme kaynaklı olduğu bilinmektedir⁶. Sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve kilo kontrolü ile kanser sıklığı %30-40 oranında azaltılabilmektedir⁶. Kansere karşı koruyucu etkisi olan besinlerin başında ise antioksidan içeriği yüksek sebze ve meyveler gelmektedir.

Sarımsak ve Soğan

Sarımsak ve soğan, kanser riskini azaltmada etkili olan besinlerdendir. İçerdikleri allilik sülfitler gibi fitokimyasallar kansere karşı koruyucu etki sağlamaktadır⁶. Bu sebzeler, özellikle mide ve bağırsak kanserlerine karşı koruyucu rol oynarlar⁷. Sağlıklı bir diyet listesi oluştururken sarımsak ve soğana mutlaka yer verilmelidir.

Brokoli ve Karnabahar

Brokoli ve karnabahar, kanserden korunmada önemli rol oynayan cruciferous sebzeler arasında yer alır. Brokoli, kolon ve prostat kanseri riskini azaltma konusunda etkili olduğu bilinmektedir⁷. Bu sebzeler, içerdikleri C vitamini, A vitamini (karotenoidler) ve E vitamini gibi antioksidanlar sayesinde kansere karşı koruyucu etki gösterirler⁸. Ayrıca fitokimyasallar açısından da zengin olan brokoli ve karnabahar, kanser riskini azaltmaya yardımcı olur⁶.

Pin

Yeşil Çay

Yeşil çay, güçlü antioksidan özellikleri ile kanserden korunmada etkili bir içecektir. Mide ve bağırsak kanserine karşı olumlu etkisi olduğu bilinmektedir⁷. Yeşil çayın içerdiği polifenoller, kansere karşı koruyucu etki sağlayan fitokimyasallar arasında yer alır⁶. Düzenli olarak tüketilen yeşil çay, kanser riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Sağlıklı beslenme alışkanlıklarının benimsenmesi, kanserden korunmada etkili bir stratejidir⁶.

Sonuç olarak, kanserden korunmak için antioksidan ve fitokimyasal açısından zengin besinlere beslenmede yer verilmelidir. Sarımsak, soğan, brokoli, karnabahar ve yeşil çay gibi besinler, kanser riskini azaltmada etkili olan koruyucu gıdalar arasındadır.

Antioksidan Açısından Zengin Meyveler

Kanserle mücadelede beslenmenin önemi büyüktür. Özellikle antioksidan içeriği yüksek besinlerin tüketilmesi, hücreleri kanser, kalp hastalıkları ve diğer hastalıklara karşı korumada etkilidir⁹. Meyve ve sebzeler, antioksidan açısından zengin besin kaynakları olarak bilinir⁹.

Pin

Narenciye Meyveleri

Narenciye meyveleri, özellikle portakal ve greyfurt, yüksek C vitamini içeriğiyle öne çıkar. C vitamini güçlü bir antioksidandır ve bağışıklık sistemini destekler⁹. Ayrıca narenciye meyveleri, likopen açısından da zengindir. Likopen özellikle greyfurtta bol miktarda bulunmaktadır¹⁰.

Kırmızı Meyveler

Böğürtlen, kırmızı üzüm, kızılcık gibi kırmızı meyveler antioksidan deposudur¹⁰. Bu meyvelerde bulunan antosiyaninler, güçlü antioksidan özelliklere sahiptir⁹. Çilek ise yüksek C vitamini içeriğiyle cildin genç kalmasına ve güneş hasarından korunmasına yardımcı olur¹⁰.

Nar ve nar suyu da antioksidan açısından oldukça zengindir. Nar suyu, genişlemiş damarların görünümünü azaltarak cildin daha sağlıklı görünmesini sağlayabilir¹⁰. Antioksidanlar, serbest radikallerin neden olduğu hasarı engelleyerek vücudu korur. Serbest radikaller, besinlerin parçalanması, tütün dumanına maruz kalma ya da radyasyon alımı sonucu üretilen moleküllerdir⁹.

Sağlıklı bir yaşam için her gün en az 3-5 porsiyon meyve ve sebze tüketilmesi önerilmektedir. Ne kadar farklı renkte sebze ve meyve tüketilirse, o kadar çeşitli antioksidan alınmış olur.

Sonuç olarak, antioksidan bakımından zengin narenciye meyveleri ve kırmızı meyveler, mide kanserine karşı koruyucu etki gösterebilir. Bu meyveleri düzenli olarak tüketerek, vücudunuza değerli antioksidanlar sağlayabilir ve genel sağlığınızı destekleyebilirsiniz.

Mide Kanserine İyi Gelen Besinler

Mide kanseri tedavisinde doğru beslenme büyük önem taşımaktadır. Mide kanserine karşı koruyucu etkisi olan ve tedavi sürecinde faydalı olabilecek çeşitli besinler vardır. Bu besinler arasında süt ürünleri, kuru baklagiller, soya fasulyesi, mercimek, yağsız peynir, çökelek, yoğurt, fındık, fıstık ve ceviz gibi besinler yer almaktadır¹¹. Kanserden korunmak için haftada 2-3 gün kuru baklagil tüketmek önerilir.

Pin

Mide kanseri hastalarının beslenmesinde küçük ve sık öğünler tüketmek önemlidir¹². Ayrıca, protein ve kalori açısından zengin besleyici yiyeceklere ağırlık verilmelidir¹¹. Yumurta, peynir, sütlü tatlılar, fındık ezmesi, kuruyemişler ve puding gibi yüksek kalorili ve proteinli atıştırmalıklar tercih edilebilir¹².

Mide kanseri hastalarında sıklıkla görülen besin eksiklikleri arasında B12 vitamini, demir, kalsiyum ve folik asit yetersizliği bulunur¹². B12 vitamininden zengin besinler arasında organ etleri, et, tavuk, balık, yumurta sarısı ve peynir sayılabilir. Demirden zengin besinler ise karaciğer, kırmızı et, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagillerdir. Kalsiyum kaynakları süt ürünleri, kuruyemişler, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagiller olarak sıralanabilir. Folik asitten zengin besinler de organ etleri, kuru baklagiller, tam tahıl ekmek, kuruyemişler, ıspanak, lahana ve karnabahar gibi yeşil yapraklı sebzelerdir¹².

Kanser tedavisinde etkili olan besinler arasında kırmızı pancar ve havuç da yer almaktadır¹³. Beslenme programına ıspanak, brokoli ve sarımsak gibi sebzelerin eklenmesi de önerilir¹³. Bunların yanı sıra, günde en az 5 porsiyon sebze ve meyve tüketmek kanserden korunmada faydalı olabilir¹³.

Besin Grubu	Örnek Besinler	Faydaları
Süt Ürünleri	Yoğurt, yağsız peynir, çökelek	Probiyotik etki, protein kaynağı
Kuru Baklagiller	Mercimek, nohut, kuru fasulye, soya fasulyesi	Protein, lif, folik asit kaynağı
Kuruyemişler	Fındık, ceviz, fıstık	Sağlıklı yağlar, vitamin ve mineraller
Sebzeler	Ispanak, brokoli, sarımsak, kırmızı pancar, havuç	Antioksidanlar, vitaminler, mineraller

Mide kanserine karşı koruyucu besinlerin yanı sıra, bazı besinlerden kaçınmak da önemlidir. Fazla et tüketimi, özellikle yüksek sıcaklıkta pişirilmiş etler mide ve kolorektal kanser riskini artırabilir¹³. Bunun yanında, tuzlu, yağda kızartılmış, tütsülenmiş ve nitrit eklenmiş besinler de kanser riskini artıran faktörler arasındadır¹¹.

Kanserden korunmak ve tedavi sürecini desteklemek için dengeli ve sağlıklı beslenmek büyük önem taşır. Mide kanserine karşı koruyucu besinleri tüketmek ve risk faktörlerinden kaçınmak, hastalıkla mücadelede etkili bir yoldur.

Sonuç olarak, mide kanserine iyi gelen besinler arasında süt ürünleri, kuru baklagiller, sebzeler, meyveler ve kuruyemişler öne çıkmaktadır. Bu besinleri düzenli olarak tüketmek, kanserden korunmaya ve tedavi sürecini desteklemeye yardımcı olabilir. Aynı zamanda, sağlıksız beslenme alışkanlıklarından ve kanser riskini artıran besinlerden uzak durmak da büyük önem taşımaktadır.

Omega-3 Yağ Asitleri Bakımından Zengin Balıklar

Omega-3 yağ asitleri, özellikle balık ve diğer deniz ürünlerinde bol miktarda bulunan sağlıklı yağlardır. Bu yağ asitleri insan vücudunda sentezlenemedikleri için dışarıdan beslenme yoluyla alınmaları gereklidir¹⁴. Omega-3 açısından zengin balıklar tüketerek, göz ve beyin sağlığınızı koruyabilir, kalp-damar hastalıkları riskini azaltabilir ve bağışıklık sisteminizi güçlendirebilirsiniz. İşte omega-3 yağ asitleri bakımından en zengin iki balık türü:

Pin

Somon

Somon, omega-3 yağ asitleri EPA ve DHA’nın en iyi kaynaklarından biridir. 100 gram somonda yaklaşık 2,5 gram omega-3 bulunur. Haftada iki-üç gün yağlı balıklardan yiyerek günlük 0,5-1 gram kadar omega-3 alınabilir¹⁴. Somon aynı zamanda yüksek kaliteli protein, B vitaminleri, potasyum ve selenyum içeriğiyle de öne çıkar. Bu besin öğeleri, kanserden korunmada etkili olabilir.

Uskumru

Uskumru da omega-3 açısından oldukça zengin bir balıktır. 100 gramında 13 gram yağ ve bunun büyük kısmı omega-3 yağ asitleridir¹⁵. Düzenli uskumru tüketimi, beyin ve sinir hücrelerinin optimal gelişimini destekleyebilir¹⁵. Ayrıca uskumru, demir, çinko, magnezyum ve D vitamini gibi önemli besin öğelerini de sağlar. D vitamini kemik sağlığı için önemlidir ve balık yağında bulunur¹⁵.

Omega-3 yağ asitlerini içeren balık ve balık yağı gibi besinlerin az ya da sık tüketilmemesi hatalı beslenme alışkanlıkları arasında sayılmaktadır¹⁶. Bu nedenle, somon ve uskumru gibi omega-3’ten zengin balıkları beslenme programınıza haftada en az 2 kez eklemeye özen gösterin. Günde en az 1000 mg EPA ve DHA alınması önerilir¹⁴. Omega-3 desteği kullanımının sağlık için önemli vurgulanmaktadır¹⁴.

Balık (100g)	Protein	Yağ	Omega-3
Somon	19,5g	6-11g	2,5g
Uskumru	19,5g	13,0g	2-3g

Sağlıklı Yağlar ve Tohumlar

Mide kanserine karşı korunmada beslenme alışkanlıkları önemli bir role sahiptir. Kanserin üçte birinin beslenme kaynaklı olduğu bilinmektedir⁶. Sağlıklı yağlar ve tohumlar, kanser riskini azaltmada etkili besinler arasında yer alır. Bitkisel yağlar kansere karşı koruyucu etki gösterirken, özellikle zeytinyağı ve keten tohumu gibi besinler mide sağlığını destekler.

Zeytinyağı

Zeytinyağı, E vitamini içeriği sayesinde antioksidan özelliğe sahiptir. Ancak E vitamininin kaybını önlemek için zeytinyağının ışık ve oksijenle temas etmeyecek şekilde saklanması önemlidir. Yemeklerde tercihen zeytinyağı kullanılması önerilmektedir¹⁷. Bir kilo sebze yemeği hazırlarken iki yemek kaşığından fazla sıvı yağ kullanılmamalıdır. Sağlıklı bir diyette günlük kalorinin %25-30’unun yağlardan alınması tavsiye edilmektedir⁶.

Keten Tohumu

Pin

Keten tohumu, omega-3 yağ asitleri, lif ve lignan bakımından zengin bir besindir. Bu bileşenler sayesinde sindirim sağlığını iyileştirmeye, kan şekeri düzeyini dengelemeye, kilo kontrolüne ve kemik kütlesinin korunmasına yardımcı olur¹⁸. Ayrıca keten tohumu tüketimi, bağışıklığı destekler, kolesterolü düşürür, tansiyonu dengeler, bilişsel sağlığı ve ruh durumunu iyileştirir¹⁸.

Yapılan araştırmalara göre günde 10-20 gram keten tohumu tüketiminin kan şekeri dengelenmesine yardımcı olduğu belirtilmektedir¹⁸. Omega-3 yağ asitleri açısından zengin olan keten tohumu, Alzheimer’a karşı koruma sağlar ve kanser riskini azaltmaya yardımcı olabilir¹⁸. Ancak meme kanseri hastaları, doktora danışmadan keten tohumu kullanmamalıdır¹⁷.

Keten tohumu, sağlıklı bir diyetin önemli bir parçası olarak kabul edilir. Bununla birlikte, herhangi bir besin takviyesi veya değişikliği yapmadan önce mutlaka bir uzmana danışılması önerilir.

Probiyotik Besinler

Probiyotik besinler, mide kanserine karşı koruyucu etkileri olan sağlıklı gıdalar arasında yer alır. Probiyotikler vücuda doğal olarak bulunan iyi, canlı maya ve bakterilerden yapılır¹⁹. Bu besinler, sindirim sistemi için yararlı olan canlı mikroorganizmalar içerir ve bağırsaktaki bakterilerin doğal dengesini sağlayarak sindirimi düzenler¹⁹. Probiyotiklerin temel işlevi vücutta “iyi” ve “kötü” bakterileri dengelemektir¹⁹. Düzenli probiyotik tüketimi, bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser riskini azaltmaya yardımcı olur.

Pin

Probiyotik içeren besinler arasında kefir, lahana turşusu, yoğurt, peynir ve elma sirkesi yer alır¹⁹. Doğal probiyotik kaynakları olan yoğurt ve kefir, mide kanserine karşı koruyucu etkileriyle öne çıkar. Probiyotikler, prebiyotiklerle birlikte çalışarak bağırsak sağlığını destekler. Prebiyotikler, bağırsak mikrobiyomundaki sağlıklı bakterilerin büyümesini teşvik eder ve sindirim sistemini düzenler²⁰.

Yoğurt

Yoğurt, probiyotik özellikleriyle bilinen bir süt ürünüdür. Her gün düzenli olarak tüketilen yoğurt, bağırsak florasını dengeleyerek sindirim sistemini güçlendirir. Yoğurdun içerdiği yararlı bakteriler, bağışıklık sistemini destekleyerek kanser riskini azaltmaya yardımcı olur. Günde 4 yemek kaşığı yoğurt tüketmek, probiyotik alımını sağlar.

Kefir

Kefir, yoğurt gibi probiyotik özelliği yüksek olan bir diğer süt ürünüdür. İçerdiği zengin probiyotik kültürler sayesinde bağırsak sağlığını destekler ve immün sistemi güçlendirir. Kefir, yoğurda kıyasla daha fazla probiyotik çeşitliliği sunar. Günde bir su bardağı kefir tüketmek, vücudun probiyotik ihtiyacını karşılamaya yardımcı olur.

Probiyotik Besin	Porsiyon	Faydaları
Yoğurt	4 yemek kaşığı	Bağırsak florasını düzenler, bağışıklığı güçlendirir
Kefir	1 su bardağı	Zengin probiyotik içeriği, sindirim sağlığını destekler

Probiyotik besinlerin düzenli tüketimi, bağırsak sağlığını koruyarak mide kanserine karşı doğal bir koruma sağlar. Bununla birlikte, probiyotik takviyelerinin kullanımından önce doktora danışmak önemlidir. Probiyotik içeren gıdaları dengeli bir beslenme planına dahil etmek, genel sağlığı destekleyerek kanser riskini azaltmaya yardımcı olabilir.

Lif Bakımından Zengin Tam Tahıllar

Mide kanserine karşı koruyucu bir diyet için lif bakımından zengin tam tahılların tüketilmesi büyük önem taşımaktadır. Tam buğday, çavdar, yulaf ve bulgur gibi işlenmemiş tahıllar, yüksek lif içerikleri sayesinde kanser riskini azaltmada etkili olabilirler²¹. Uzmanlar, her gün alınan 1000 kalori için 14 gram lif tüketilmesini önermektedir²². Günlük lif alımı kadınlarda 24 gram, erkeklerde ise 38 gram olarak belirlenmiştir²².

Pin

Lifli besinler, bağırsak hareketlerini düzenleyerek kabızlık, hemoroid ve divertikül gibi bağırsak hastalıklarını engelleyebilir²³. Ayrıca, yeterli lif tüketimi kolon kanseri riskini azaltabilir²³. Lif açısından zengin gıdalar, bağırsak kanseri riskini en az dörtte bir oranında azaltmaktadır²¹.

İşte lif bakımından zengin bazı tahıllar ve 100 gram başına içerdikleri lif miktarları:

Tahıl	Lif Miktarı (100 gram başına)
Yulaf	10,1 gram22
Tam Buğday	12,2 gram
Çavdar	15,1 gram
Kinoa	2,8 gram22
Bulgur	12,5 gram

Lifli gıdalar aynı zamanda kan kolesterol seviyelerini düşürerek kalp damar sağlığına olumlu etki edebilir ve çözünebilir lifli gıdalar şeker hastalarında kan şekerini kontrol altında tutarak tip-2 diyabet riskini azaltabilir²³. Ek olarak, lifli besinler tokluk hissini artırarak yeme isteğini azaltabilir ve zayıflamaya yardımcı olabilir²³.

Tam tahılların düzenli tüketimi, sağlıklı bir diyetin temel taşlarından biridir ve kanser riskini azaltmada önemli bir rol oynayabilir.

Sonuç olarak, mide kanserine karşı koruyucu bir beslenme planında, beyaz un, pirinç ve şeker gibi basit karbonhidrat kaynaklarından uzak durulmalı; bunun yerine tam buğday, çavdar, yulaf ve bulgur gibi lif bakımından zengin tam tahıllara yer verilmelidir. Lifli gıdaları düzenli olarak tüketerek, genel sağlığınızı koruyabilir ve kanser riskini azaltabilirsiniz.

Kanserden Korunmak İçin Kaçınılması Gereken Besinler

Kanserden korunmak için beslenme alışkanlıklarımıza dikkat etmemiz oldukça önemlidir. Bazı besinlerin tüketimini sınırlandırmak veya tamamen kaçınmak, kanser riskini azaltmada etkili olabilir. İşte kanserden korunmak için uzak durmanız gereken besinler:

İşlenmiş Et Ürünleri

Salam, sosis, sucuk gibi işlenmiş et ürünleri, kanser riskini artırabilir. Yapılan çalışmalarda, yüksek miktarda kırmızı et ve işlenmiş et tüketenlerin kalın bağırsak kanseri olma riski daha yüksektir²⁴. Her 50 gramlık işlenmiş et tüketimi artışının kolorektal kanser riskini %18 oranında artırdığı belirlenmiştir²⁴. Yağlı ve yaşlı hayvan etlerinde, tuzlanmış veya tütsülenmiş etlerde kanser yapıcı kimyasallar biriktiğinden, bu ürünleri tüketmek kanser oluşma riskini artırabilir²⁵.

Pin

Aşırı Tuz Tüketimi

Fazla miktarda tuz tüketimi, mide kanserine yol açabilmektedir. Tuz tüketimini günlük önerilen miktarlarla sınırlamak, kanser riskini azaltmada etkili olabilir. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, günlük tuz alımını 5 gramın altında tutmak önerilmektedir.

Rafine Şekerler

Aşırı şeker tüketimi, obezite riskini artırabilir ve bu da kanser riskiyle bağlantılı olabilir²⁵. Kola gibi şekerli içeceklerdeki çeşitli katkı maddeleri, meme ve pankreas kanseri riskini artırabilir²⁵. Rafine edilmiş unların kullanımı ise mide, kolorektal, meme, üst sindirim sistemi ve tiroid kanserleri riskini artırabilir²⁵.

“Aşırı besin alımı ya da yetersiz fiziksel aktivite nedeniyle ihtiyaçtan fazla enerji alınmasının birçok kanser riskini arttırdığı gösterilmiştir.”²⁴

Besin	Kanser Riski
İşlenmiş Et	Kolorektal Kanser
Aşırı Tuz	Mide Kanseri
Rafine Şeker	Obezite, Meme ve Pankreas Kanseri

Kanserden korunmak için işlenmiş et, aşırı tuz ve rafine şeker tüketiminden kaçınmak, sağlıklı bir beslenme planı oluşturmak oldukça önemlidir. Renkli meyve ve sebzelerin tüketilmesi ise ağız, gırtlak, yemek borusu, mide, akciğer, pankreas ve prostat gibi kanserlere karşı koruyucu olabilir²⁴.

Kanser Hastalarında Sağlıklı Kilo Yönetimi

Kanser hastalarının tedavi sürecinde sağlıklı bir vücut ağırlığını korumaları oldukça önemlidir. Kanser tedavisi, vücutta bağışıklığı düşüren bir hastalıktır. Bu nedenle kanser tedavisi sırasında bağışıklığı güçlendirecek yiyecekler tüketilmelidir²⁶. Günde en az 5 porsiyon farklı renkte sebze ve meyve tüketmek, özellikle akciğer, özefagus, ağız boşluğu, pankreas, mide, kolon, rektum, mesane ve larinks kanserlerine karşı koruyucu etki sağlar²⁷.

Kanser tedavisi sürecinde enerji kaybı yaşanabilir. Vücuda enerji sağlayan karbonhidratlı besinlerin dengeli tüketimi önemlidir²⁶. Tam tahıllar, sağlıklı vücut ağırlığını korumaya ve kanser gelişimini önlemeye yardımcı olabilir²⁷. Beyaz ekmek yerine tam buğday ekmeği tercih edilmeli ve işlenmemiş tahıl tüketimine özen gösterilmelidir²⁷.

Protein tüketimi, kemoterapi sürecine olumlu katkı sağlayarak hastayı enfeksiyonlardan korur²⁶. Yumurta, tavuk, hindi, balık, süt, yoğurt ve peynir gibi kaliteli protein içeren besinlerin tüketimi artırılmalıdır²⁷. İşlenmiş ve yağlı kırmızı etlerden ise uzak durulması önerilir²⁷.

Kanser hastalarının şeker tüketimini mümkün olduğunca azaltmaları gerekiyor. Günlük şeker miktarı maksimum 30 gram ile sınırlandırılmalıdır²⁷. Aşırı şekerli yiyecekler ve kızartmalardan kaçınılması önemlidir²⁶.

Kanser tedavisi gören hastaların, tedavi dönemindeki reaksiyonlara göre beslenmesi gerekir. Örneğin, bulantı dönemlerinde ağır ve yağlı yiyeceklerden kaçınılmalıdır²⁶.

Kemoterapi veya radyoterapi döneminde hastaların karşılaşabileceği durumlar arasında iştah azalması, bulantı, kusma ve besinlerin koku ve tat değişiklikleri göze çarpmaktadır¹⁶. İştahsızlık sorunu yaşayan kanser hastalarına az miktarda ve sık aralıklarla beslenme, şekil değişikliği yaparak beslenmenin teşvik edilmesi önerilir¹⁶.

Kanser hastalarının vitamin ve mineral alımına da dikkat etmeleri gerekir. Vitaminler bağışıklık sistemini güçlendirirken, mineraller antioksidan ve bağışıklık koruyuculuğu sağlar²⁶. Sarımsak, kanserden koruyucu özelliklere sahiptir ve çiğ olarak tüketilmesi tavsiye edilir²⁷.

Su tüketimi, kanser tedavisi sırasında oldukça önemlidir. Su, ilaçların ve toksinlerin vücuttan atılmasını sağlar²⁶. Günde iki fincan çay veya kahve tüketimi yeterli olabilir. Kafein, tümör büyümesine sebep olma riski taşımasa da idrar söktürücü etkisi nedeniyle su kaybına yol açabilir²⁷.

Sonuç olarak, kanser hastalarının sağlıklı kilo yönetimi için dengeli ve düzenli beslenmeleri, bağışıklık sistemlerini güçlendirecek besinleri tüketmeleri ve zararlı alışkanlıklardan kaçınmaları büyük önem taşımaktadır. Doğru beslenme planı ve yaşam tarzı değişiklikleri ile kanser tedavisinin başarısı artırılabilir.

Kanser Tedavisi Sırasında Beslenme Önerileri

Kanser tedavisi sürecinde doğru beslenme, vücudun iyileşmesine ve direncinin artmasına yardımcı olur. Özellikle kemoterapi sırasında günde en az 2.5-3 litre su tüketmek büyük önem taşımaktadır⁵. Bunun yanı sıra, protein alımını artırmak da vücudun onarım mekanizmalarını destekler. Her öğünde protein kaynaklarına yer vermek, dokuların onarımına ve bağışıklık sisteminin güçlenmesine katkı sağlar⁵.

Kanser tedavisi sırasında beslenme önerileri arasında sebze ve meyvelere ağırlık vermek de yer alır. Günde en az 3-4 porsiyon meyve ve bol çiğ sebze tüketimi, vücuda gerekli vitamin, mineral ve antioksidanları sağlar⁵. Antioksidanlar, kanserli hücrelerin oluşumunu engelleyerek koruyucu etki gösterir⁵.

Kanser sıklığı, düzgün ve sağlıklı beslenme, fiziksel aktivite ve kilo kontrolü ile %30-40 oranında azaltılabilmektedir⁶.

Kansere karşı koruyucu etki gösteren vitaminler de beslenme planında yer almalıdır. Örneğin, C vitamini vücut direncini artırırken, E vitamini güçlü bir antioksidan olarak kansere karşı koruyucu rol oynar⁶. Ayrıca, likopen, polifenoller ve probiyotikler gibi besin öğeleri de kanser riskini azaltmada etkilidir⁶.

Kanser tedavisi sürecinde beslenme programı oluştururken şu önerileri dikkate almak faydalı olacaktır:

• Günlük enerjinin %55-60’ını karbonhidratlardan, %12-15’ini proteinlerden ve %25-30’unu yağlardan sağlamak⁶
• Her öğünde 1-2 dilim tam tahıllı ekmek tüketmek⁵
• Haftada 3-4 kez, en az 30 dakika egzersiz yapmak⁵
• İştahsızlık durumunda öğün saatlerini düzenlemek ve porsiyonları küçültmek
• Yemekler ile sıvı gıdalar arasına 30 dakika mesafe koymak
• Yemek kokusuna hassasiyet varsa, yemekleri biraz soğutarak ılık tüketmek

Sonuç olarak, kanser tedavisi sırasında beslenme planı, tedavinin etkinliğini artırmada ve yaşam kalitesini iyileştirmede kilit rol oynar. Dengeli ve sağlıklı beslenme alışkanlıkları, vücudun direncini yükselterek iyileşme sürecine destek olur.

Kanser ve Bağışıklık Sistemi İçin Önemli Vitaminler

Kanser tedavisi sürecinde bağışıklık sistemini güçlendirmek büyük önem taşır. Bağışıklık sisteminin desteklenmesi için en önemli maddeler arasında A, E, C, B vitaminleri, karotenler, demir, çinko ve selenyum bulunmaktadır²⁸. Bu vitaminler ve mineraller, vücudun savunma mekanizmalarını güçlendirerek kanser hücrelerine karşı daha etkili bir mücadele sağlar. Özellikle C ve E vitaminleri, antioksidan özellikleri sayesinde kanser oluşumuna yol açan serbest radikallerin normal hücrelere zarar vermesini engeller²⁹.

C Vitamini

C vitamini, bağışıklık sistemini güçlendiren en önemli vitaminlerden biridir. Turunçgiller, yeşil biber, maydanoz, kiraz ve kavun gibi besinler C vitamini açısından oldukça zengindir²⁸. Portakal, mandalina, greyfurt ve limon gibi narenciye meyveleri de C vitamini bakımından öne çıkar ve bağışıklığı destekler³⁰. Günlük beslenmede bu besinlere yer vermek, C vitamini alımını artırarak bağışıklık sistemini güçlendirir. Ayrıca çilek, kivi, mango, yaban mersini ve ahududu gibi meyveler de C vitamini ve resveratrol gibi polifenollar açısından zengindir ve bağışıklık fonksiyonlarını destekler³⁰.

E Vitamini

E vitamini, güçlü bir antioksidan olup bağışıklık sistemini destekleyen bir diğer önemli vitamindir. Fındık, badem, ceviz, ay çekirdeği ve zeytinyağı gibi besinler E vitamini açısından zengindir. Kaju, badem ve ay çekirdeği gibi kuruyemişler de çinko ile birlikte E vitamini içerir ve bağışıklık sistemine katkı sağlar³⁰. E vitamininden zengin besinleri günlük beslenme planına dahil etmek, bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur. Ayrıca domates, E vitamini ve likopen içeriğiyle bağışıklık sisteminin güçlenmesine destek olur³⁰.

Antioksidan kullanımında çeşitlilik önemlidir; sebze ve meyveler, çay, kakao gibi farklı kaynaklardan antioksidan bileşenleri almak gerekmektedir²⁸.

Kanser tedavisi sürecinde bağışıklık sistemini güçlendirmek için dengeli ve çeşitli bir beslenme programı uygulamak oldukça önemlidir. Günde en az 3-4 porsiyon meyve ve bol çiğ sebze tüketmek, antioksidan alımını artırarak bağışıklık sistemini destekler²⁹. Ancak kanser tedavisi sırasında aşırı miktarda antioksidan içeren takviyeler tüketmek, kemoterapi etkisini azaltabileceği için dikkatli olunmalıdır²⁹.

C Vitamini Kaynakları	E Vitamini Kaynakları
Portakal, mandalina, greyfurt, limon	Fındık, badem, ceviz
Çilek, kivi, mango, yaban mersini, ahududu	Ay çekirdeği, zeytinyağı
Yeşil biber, maydanoz	Domates
Kırmızı biber	Kaju

Kanser Hastaları İçin Örnek Bir Günlük Beslenme Planı

Kanser hastalarının beslenme planı, sağlıklı ve dengeli besinleri içermelidir. Beslenmenin çoğu kanserlerde %10 ile %70 arasında etkili olduğu görülmektedir³¹. Bu nedenle, kanser hastalarının günlük beslenme planı oldukça önemlidir. İşte size örnek bir günlük beslenme planı:

Kahvaltıda tam tahıllı ekmek, peynir, zeytin, salatalık ve domates tüketebilirsiniz. Tam tahıllı ürünler, posadan zengin oldukları için bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olur. Ara öğünlerde meyve tercih edebilirsiniz. Meyveler antioksidan özellikleriyle bilinir ve kanser riskini azaltabilir³¹.

Öğle yemeğinde zeytinyağlı sebze yemeği, yoğurt ve salata tüketebilirsiniz. Sebzeler, lif ve vitamin açısından zengindir. Akdeniz tarzı beslenmenin mide kanserine karşı koruyucu etkisi olduğu belirtilmiştir³². İkindi ara öğününde ceviz ve fındık gibi sağlıklı yağ kaynakları tercih edebilirsiniz.

Akşam yemeğinde ızgara balık, salata ve meyve tüketebilirsiniz. Balık, omega-3 yağ asitleri açısından zengindir ve kanser hastalarının beslenmesinde önemli bir yer tutar. Ayrıca, aşırı et ve hayvansal protein tüketimi olan ülkelerde bazı kanser türlerinin görülme sıklığı daha fazladır³³.

Gün içinde mutlaka bol su tüketilmelidir. Su, vücudu toksinlerden arındırmaya yardımcı olur ve bağışıklık sistemini destekler.

Kanser hastalarının beslenme planında dikkat etmesi gereken bazı noktalar şunlardır:

• Tuzlu ve işlenmiş gıdalardan kaçının. Tuzlu tüketim mide kanseri riskini arttırabilir³¹.
• Sigara ve alkol tüketiminden uzak durun. Sigara ve alkol bir arada tüketildiğinde bazı kanser risklerini artırabilir³¹³³.
• Yağ tüketimini sınırlayın. Yüksek yağlı diyetler bazı kanser türleri ile ilişkilendirilmektedir³¹³³.

Aşağıdaki tabloda, kanser hastalarının tüketmesi ve kaçınması gereken besinlerin bir özeti yer almaktadır:

Tüketilmesi Önerilen Besinler	Kaçınılması Gereken Besinler
Meyve ve sebzeler	İşlenmiş et ürünleri
Tam tahıllı ürünler	Aşırı tuzlu gıdalar
Balık ve sağlıklı yağlar	Rafine şekerler
Yoğurt ve kefir	Alkol ve sigara

Sonuç olarak, kanser hastalarının sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı takip etmesi oldukça önemlidir. Günlük beslenme planınızı oluştururken, çeşitli besin gruplarından faydalanmaya ve zararlı besinlerden kaçınmaya özen gösterin. Böylece, kanserle mücadelede vücudunuza destek olabilirsiniz.

Kanser ve Bitkisel Ürünler: Dikkat Edilmesi Gerekenler

Kanser tedavisi sürecinde bitkisel ürünler ve karışımların kullanımı oldukça yaygındır. Ancak, bu ürünlerin kullanımı konusunda dikkatli olunması gerekmektedir. Bazı bitkisel ürünler, kemoterapi sırasında görülen yan etkileri hafifletebilir, ancak doğru kullanılmadığında tedavinin seyrini olumsuz yönde etkileyebilir³⁴. Bu nedenle, bitkisel ürünlerin kullanımı konusunda mutlaka doktorunuza ve beslenme uzmanınıza danışmalısınız.

Bitkisel ürünlerin kullanımı, kemoterapi ilaçlarının etkinliğini azaltabilir veya yan etkilerini artırabilir. Örneğin, ısırgan otu çayı ve karışık bitki çayları kemoterapi sırasında tüketilmemesi gereken ürünler arasındadır³⁴. Ayrıca, greyfurt ve nar gibi bazı meyveler de ilaçlarla etkileşime girebilir ve tüketimlerine dikkat edilmelidir³⁴.

Kanser tedavisi gören hastaların beslenmelerinde yapılan değişikliklerin tedavinin seyrini olumlu yönde etkilediği bilinmektedir³⁵. Ancak, bitkisel ürünlerin kullanımı konusunda dikkatli olunmalı ve bu ürünler tedavinin yerine geçmemelidir. Bunun yerine, tedavi sürecinde protein, lif ve karoten açısından zengin besinlerin tüketilmesi önerilmektedir³⁵.

Bitkisel ürünler, kanser tedavisinin tamamlayıcısı olarak kullanılabilir, ancak asla tedavinin yerini almamalıdır. Kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışın.

Kanser tedavisinde kullanılan bitkisel ürünlerin etkinliği ve güvenilirliği konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Bu ürünlerin, kanser hücrelerini yok etme veya tümörün yayılmasını engelleme potansiyeli olabilir, ancak yan etkileri de göz önünde bulundurulmalıdır³⁶. Ayrıca, bitkisel ürünlerin kullanımı, kemoterapi ilaçlarının etkinliğini azaltabilir veya yan etkilerini artırabilir³⁶.

Sonuç olarak, kanser tedavisi sürecinde bitkisel ürünlerin kullanımı konusunda dikkatli olunmalı ve mutlaka doktorunuza danışılmalıdır. Bitkisel tedavi yöntemleri, tıbbi tedavinin tamamlayıcısı olarak kullanılabilir, ancak asla tedavinin yerini almamalıdır. Doğru beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri, kanser tedavisinin başarısını artırmada önemli bir rol oynayabilir.

Sonuç

Mide kanseri, dünya genelinde önemli bir sağlık sorunu olup, ölüm sebepleri arasında ikinci sıradadır ve gelecek yıllarda görülme sıklığının artarak birinci sıraya yerleşeceği tahmin edilmektedir³⁷. Türkiye’de ise yaklaşık yılda 20,000 kişiyi etkilemektedir³⁸. Kanserden korunmak için beslenme alışkanlıklarımıza dikkat etmemiz gerekmektedir. Mide kanserine karşı koruyucu etkileri olan besinlerin günlük diyette yer alması büyük önem taşımaktadır.

Antioksidan içeren gıdalar, omega-3 zengini balıklar, probiyotik süt ürünleri, tam tahıllar ve sağlıklı yağlar tüketilmeli; işlenmiş gıdalar, aşırı tuz ve şekerden uzak durulmalıdır. Yüksek doz alkol tüketimi, yağlı ve şekerli besinlerin fazla tüketimi, yüksek ateşte pişirilmiş ve tütsülenmiş ürünlerin tüketimi kansere yakalanma riskini artırmaktadır³⁷. Kanserli hastalarda sağlıklı kilo korunmalı, tedavi sürecinde doğru beslenme stratejileri izlenmelidir. Kemoterapi veya radyoterapi gibi kanser tedavileri kemik iliği üretimini azaltarak anemiye neden olabilir³⁹.

Sağlıklı yaşam tarzı benimsemek, dengeli beslenmenin yanında düzenli egzersiz yapmayı ve sigara tüketimini sonlandırmayı da kapsamaktadır. Bu adımlar, kanser riskini azaltmada kilit rol oynamaktadır. Ayrıca, düzenli olarak endoskopi yaptırmak mide kanserinde erken teşhisi sağlayabilir³⁸. Tüm bu faktörleri göz önünde bulundurarak, sağlıklı bir yaşam sürmek ve kanserden korunmak mümkündür.

Kaynak Bağlantıları

1. Kansere karşı güçlü besinler – Acıbadem Hayat – https://www.acibadem.com.tr/hayat/kansere-karsi-guclu-besinler/
2. Kansere meydan okuyan besinler – Acıbadem Hayat – https://www.acibadem.com.tr/hayat/kansere-meydan-okuyan-besinler/
3. Kanserle mücadelede doğru beslenmenin önemi – Memorial – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/kanserle-mucadelede-dogru-beslenmenin-onemi
4. Microsoft Word – 76-84 – https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/29314
5. Kanser Tedavisinde Beslenme – https://www.acibadem.com.tr/ilgi-alani/kanser-tedavisinde-beslenme/
6. Kanser ve Beslenme – https://yeditepehastaneleri.com/saglik-rehberi/saglikli-beslenme/kanser-ve-beslenme
7. Doğal kanser önleyici 10 besin! – https://www.hurriyet.com.tr/aile/dogal-kanser-onleyici-10-besin-421218
8. Kansere Karşı Koruyucu Olan 5 Vitamin nelerdir? – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/kansere-karsi-koruyucu-olan-5-vitamin
9. Antioksidan Nedir? Hangi Besinlerde Bulunur? – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/antioksidan-nedir-hangi-besinlerde-bulunur
10. Antioksidanın Faydaları – https://yeditepehastaneleri.com/saglik-rehberi/saglikli-beslenme/antioksidanin-faydalari
11. Kanserde Doğru Beslenme İçin 13 İpucu – https://www.buyukanadoluhastanesi.com/haber/1799/kanserde-dogru-beslenme-icin-13-ipucu
12. Anadolu Ajansı – https://www.aa.com.tr/tr/isdunyasi/saglik/mide-kanserinde-beslenmeye-dikkat-uyarisi/678105
13. Kanserle Mücadelede Antioksidanlar Başrolde – Memorial – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/kanserle-mucadelede-antioksidanlar-basrolde
14. Ama hangi Omega 3 – http://dratasoy.com/omega-3-yag-asitleri-hakkinda-bilinmesi-gerekenler
15. Balık yemenin faydaları nelerdir? – Memorial – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/balik-yemenin-faydalari-nelerdir
16. Kanser ve Beslenme – Prof. Dr. Oktar ASOĞLU – https://oktarasoglu.com/bilgi-merkezi/kanser-ve-beslenme/
17. Bu Besinlerle Meme Kanserinden Korunun! | Biruni Üniversite Hastanesi – https://www.birunihastanesi.com.tr/bu-besinlerle-meme-kanserinden-korunun/
18. Keten Tohumu Nedir? Keten Tohumunun Faydaları Nelerdir? – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/keten-tohumu-faydalari-nelerdir
19. Probiyotik Nedir? Ne İşe Yarar, Faydaları Nelerdir? – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/probiyotik-nedir-probiyotik-faydalari
20. Prebiyotik Nedir? Prebiyotik Besinler Nelerdir? – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/prebiyotik-nedir
21. Meyve ve Sebzeler – Türkiye Kanserle Savaş Vakfı – https://www.kanservakfi.com/kanser-hakkinda/kanseri-onlemek/meyve-ve-sebzeler/
22. Lifli Gıdalar Nelerdir? – Acıbadem Hayat – https://www.acibadem.com.tr/hayat/yuksek-lifli-besinler/
23. Lifli Gıdaların Faydaları Nelerdir? – https://www.bayindirhastanesi.com.tr/blog/lif-kaynagi-besinlerin-sagligimiza-faydalari-420
24. Kanserden korunmak için etkisi kanıtlanmış besinler – http://www.muratbas.com.tr/haberler/kanserden-korunmak-icin-etkisi-kanitlanmis-besinler-fg/
25. Kanser ve Beslenme – https://www.beytumder.org/kanser-ve-beslenme/
26. Koru Sağlık Grubu | Koru Hastaneleri – https://www.koruhastanesi.com/kanserde-beslenme-tedavisi–2724-5
27. Kanser ve Beslenme – Türkiye Kanserle Savaş Vakfı – https://www.kanservakfi.com/kanser-ve-beslenme/
28. Bağışıklık Sistemimiz Güçlendirmek İçin Neler Yapmalıyız ? – Medicalport Tuççevik Hastanesi – https://www.medicalporttunccevik.com/bagisiklik-sistemimiz-guclendirmek-icin-neler-yapmaliyiz/
29. Kanser tedavisinde bu şekilde beslenin – Acıbadem Hayat – https://www.acibadem.com.tr/hayat/kanser-tedavisinde-bu-sekilde-beslenin/
30. Bağışıklık Güçlendirici Besinler ve Takviyeler Nelerdir? – https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/bagisiklik-guclendirici-besinler
31. Kanser ve Beslenme | Dilara Koçak – İyi Yaşam ve Beslenme Uzmanı – https://www.dilarakocak.com.tr/kanser-ve-beslenme/
32. Mide Kanserinde Beslenmenin Etkisi – https://www.medifema.com.tr/blog-mide-kanserinde-beslenmenin-etkisi.html
33. PDF – https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-ve-hareketli-hayat-db/Dokumanlar/Kitaplar/Kanser_ve_Beslenme.pdf
34. Kemoterapi Alan Hastalarda Beslenme – Neolife Tıp Merkezi – https://www.neolife.com.tr/kemoterapi-alan-hastalarda-beslenme-nasil-olmali/
35. Meme kanseri hastaları nasıl beslenmeli? – Prof. Dr. Gürkan YETKİN – https://www.gurkanyetkin.com/meme-kanseri-hastalari-nasil-beslenmeli/
36. Kemoterapi Sırasında Dikkat Etmeniz Gereken Noktalar| Amerikan Hastanesi – https://www.amerikanhastanesi.org/medikal-onkoloji/kemoterapi-sirasinda-dikkat-etmeniz-gereken-noktalar
37. Kanser ve Beslenme Arasındaki İlişki – Sağlık Bilimleri Fakültesi – https://sbf.gelisim.edu.tr/tr/akademik-haber-kanser-ve-beslenme-arasindaki-iliski-3756
38. Op. Dr. Sertaç Demirel – http://sertacdemirel.com/Home/MideKanseri
39. Koru Sağlık Grubu | Koru Hastaneleri – https://www.koruhastanesi.com/kansizliga-ne-iyi-gelir-kan-yapici-besinler-3872-5